...οι πέντε πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου...
Ολες οι κρίσεις που βίωσε ο πλανήτης την τελευταία τριετία είχαν ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του οικονομικού χάσματος που χωρίζει όχι τόσο πλούσιους και φτωχούς, αλλά μερικές χιλιάδες ολιγάρχες από τη μια πλευρά και τη συντριπτική πλειονότητα της ανθρωπότητας από την άλλη.
Για την απαρχή ενός τεράστιου παγκόσμιου διαχωρισμού της ανθρωπότητας σε αυτήν τη δεκαετία προειδοποιεί η Oxfam στην τελευταία έκθεσή της για την ανισότητα και την αδυσώπητη μηχανή που την παράγει, τη συγκέντρωση μονοπωλιακής και εταιρικής ισχύος στα χέρια μιας μικρής ολιγαρχίας...
Η έκθεση «Inequality Inc», που δόθηκε στη δημοσιότητα χθες –στο περιθώριο της καθιερωμένης ετήσιας σύναξης της ελίτ της υφηλίου στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός της Ελβετίας– υπογραμμίζει ότι όλες οι κρίσεις που βίωσε ο πλανήτης την τελευταία τριετία (παγκόσμια πανδημία, πόλεμος, κρίση κόστους ζωής και κλιματική κατάρρευση) είχαν ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του οικονομικού χάσματος που χωρίζει όχι τόσο πλουσίους και φτωχούς αλλά μερικές χιλιάδες μεγιστάνες-ολιγάρχες από τη μία πλευρά και τη συντριπτική πλειονότητα της ανθρωπότητας από την άλλη.
Από τις αρχές του 2020 οι πέντε πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου (Ιλον Μασκ, Μπερνάρ Αρνό, Τζεφ Μπέζος, Λάρι Ελισον, Μαρκ Ζάκερμπεργκ) υπερδιπλασίασαν τον πλούτο τους, από τα 405 δισ. δολάρια στα 869 δισ. δολάρια (+114%), αυγατίζοντάς τον με ρυθμό… 14 εκατ. δολαρίων την ώρα. Στην ίδια περίοδο, σχεδόν πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι ή το φτωχότερο 60% του παγκόσμιου πληθυσμού είδε τον συνολικό τους πλούτο να συρρικνώνεται σε πραγματικούς όρους κατά 0,2%.
«Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εργάζονται πλέον σκληρότερα, περισσότερες ώρες σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, συχνά για μισθούς φτώχειας», αναφέρει η έκθεση προσθέτοντας ότι σε 52 χώρες, οι μέσοι πραγματικοί μισθοί σχεδόν 800 εκατομμυρίων εργαζομένων μειώθηκαν. Αυτοί οι εργαζόμενοι έχουν χάσει την τελευταία διετία συνολικά 1,5 τρισ. δολάρια, ποσό που ισοδυναμεί με χαμένους μισθούς 25 ημερών για κάθε εργαζόμενο.
Η Οxfam προειδοποιεί ότι αν αυτή η τάση υπερσυσσώρευσης πλούτου σε λίγες χιλιάδες χέρια αφεθεί να συνεχιστεί, τότε ο στόχος εξάλειψης της φτώχειας στην ανθρωπότητα δεν πρόκειται να υλοποιηθεί πριν περάσουν… 229 χρόνια ενώ –στον αντίποδα– ο πρώτος τρισεκατομμυριούχος θα αναδυθεί το πολύ σε 10 χρόνια.
«Είμαστε μάρτυρες της αρχής μιας δεκαετίας διαίρεσης, με δισεκατομμύρια ανθρώπους να επωμίζονται οικονομικά σοκ της πανδημίας, του πληθωρισμού και του πολέμου, ενώ ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξάνεται. Αυτή η ανισότητα δεν είναι τυχαία. Η τάξη των δισεκατομμυριούχων διασφαλίζει ότι οι εταιρείες θα τους προσφέρουν περισσότερο πλούτο εις βάρος όλων των άλλων», τονίζει ο προσωρινός εκτελεστικός διευθυντής της Oxfam International, Amitabh Behar, προσθέτοντας ότι «η ανεξέλεγκτη εταιρική και μονοπωλιακή ισχύς είναι η μηχανή που δημιουργεί αυτήν την ανισότητα: μέσω της συμπίεσης των αποδοχών των εργαζομένων, της φοροδιαφυγής, της ιδιωτικοποίησης του κράτους και της πρόκλησης κλιματικής κατάρρευσης, οι εταιρείες διοχετεύουν ατελείωτο πλούτο στους εξαιρετικά πλούσιους ιδιοκτήτες τους.
»Διοχετεύουν επίσης εξουσία, υπονομεύοντας τις δημοκρατίες και τα ανθρώπινα δικαιώματά. Καμία εταιρεία ή κανένα άτομο δεν πρέπει να έχει τόση δύναμη στις οικονομίες και τις ζωές μας. Για να είμαστε σαφείς, κανείς δεν πρέπει να έχει ένα δισ. δολάρια», λέει ο Behar.
Τζεφ Μπέζος, Λάρι Ελισον, Μαρκ Ζάκερμπεργκ | Evan Agostini/Invision/AP, AP Photo/Mark J. Terrill, File, AP Photo/Godofredo A. Vásquez
Η έκθεση αποκαλύπτει ότι επτά από τις 10 μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες του κόσμου έχουν σήμερα βασικό μέτοχο ή διευθύνοντα σύμβουλο δισεκατομμυριούχο. Οι εταιρείες αυτές έχουν αξία: αξίζουν 10,2 τρισ. δολάρια, δηλαδή όσο το ΑΕΠ όλων των χωρών της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.
Η ανάλυση διαπιστώνει επίσης ότι οι 148 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου κατέγραψαν ώς τα μέσα του 2023 ετήσια καθαρά κέρδη 1,8 τρισ. δολάρια, 52% υψηλότερα σε σχέση με τα αντίστοιχα της τριετίας 2018-21. Οι δισεκατομμυριούχοι αύξησαν τον πλούτο τους 3 φορές ταχύτερα απ’ ό,τι ο πληθωρισμός – 3,3 τρισ. δολάρια περισσότερο απ’ ό,τι το 2020.
Η ιδιοκτησία μετοχών και άλλων χρηματοπιστωτικών περιουσιακών στοιχείων είναι το μέσο γι’ αυτόν τον πλουτισμό. Το πλουσιότερο 1% του κόσμου κατέχει σήμερα το 43% όλων των παγκόσμιων χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των μετοχών, ομολόγων και μεριδίων σε επιχειρήσεις. Η τάξη αυτή κατέχει το 48% του χρηματοοικονομικού πλούτου στη Μέση Ανατολή, το 50% στην Ασία και το 47% στην Ευρώπη.
Ετσι, όπως χαρακτηριστικά αποκαλύπτει η έκθεση, για κάθε 100 δολάρια κέρδους που πραγματοποίησαν 96 μεγάλες εταιρείες μεταξύ Ιουλίου 2022 και Ιουνίου 2023, τα 82 δολάρια κατέληξαν στην τσέπη των πλούσιων μετόχων και των διευθυνόντων συμβούλων τους. Θα χρειαστούν… 1.200 χρόνια για μια γυναίκα που εργάζεται στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας για να κερδίσει όσα κερδίζει ο μέσος διευθύνων σύμβουλος των 100 μεγαλύτερων (σύμφωνα με το Fortune) εταιρειών του κόσμου σε έναν χρόνο.
Η μονοπωλιακή ισχύς από την άλλη πλευρά επιτρέπει στις εταιρείες να ελέγχουν τις αγορές, να καθορίζουν τους όρους ανταλλαγής και να κερδίζουν χωρίς φόβο απώλειας δραστηριοτήτων. Αυτό επηρεάζει τον υπόλοιπο κόσμο με πολλούς τρόπους. Επηρεάζει τους μισθούς των εργαζομένων, τα τρόφιμα που τρώνε και μπορούν να αντέξουν οικονομικά, τα φάρμακα στα οποία μπορούν να έχουν πρόσβαση. Αντί να είναι τυχαία, αυτή η εξουσία έχει παραδοθεί από τις κυβερνήσεις στα μονοπώλια. Η μονοπωλιακή ισχύς ήταν αυτή που επέτρεψε στις μεγάλες πολυεθνικές να αυξήσουν τιμές μετά την πανδημία σε ενέργεια τρόφιμα και φάρμακα.
Η Oxfam καλεί τις κυβερνήσεις σε γρήγορες και ριζοσπαστικές δράσεις για τη μείωση του χάσματος μεταξύ των υπερ-πλούσιων και της υπόλοιπης κοινωνίας: (1) Αναζωογονώντας το κράτος που αποτελεί το καλύτερο προπύργιο απέναντι στην ακραία εταιρική εξουσία. (2) Χαλιναγωγώντας την εταιρική εξουσία μεταξύ άλλων με τη διάλυση των μονοπωλίων, τον εκδημοκρατισμό των κανόνων για τις πατέντες, νομοθεσία για μισθούς διαβίωσης, ανώτατο όριο αμοιβών διευθυνόντων συμβούλων και νέους φόρους για τους υπερ-πλούσιους και τις εταιρείες.
Η Oxfam εκτιμά ότι ένας φόρος περιουσίας στους εκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους του κόσμου θα μπορούσε να αποφέρει 1,8 τρισ. δολάρια ετησίως. (3) Απελευθερώνοντας τις επιχειρήσεις από την απληστία των μετόχων. Εάν μόνο το 10% των αμερικανικών επιχειρήσεων ανήκαν σε εργαζόμενους, αυτό θα μπορούσε να διπλασιάσει το μερίδιο πλούτου του φτωχότερου μισού του πληθυσμού των ΗΠΑ, υπολογίζει η Oxfam.
Μπάμπης Μιχαλης
efsyn.gr