Η διαλυτική κρίση του ΣΥΡΙΖΑ έφερε στην επιφάνεια και εξέθεσε σε κοινή θέα δύο ρήγματα στους κόλπους του που δεν ήταν τόσο εύκολα διακριτά μέχρι πριν από μερικούς μήνες. Το ένα, σε επίπεδο ψηφοφόρων, ήταν ανάμεσα σε αυτούς που ψήφιζαν το κόμμα ΣΥΡΙΖΑ και αυτούς που ψήφιζαν Τσίπρα.
Τώρα φάνηκε ...ότι επρόκειτο για δύο διαφορετικούς κόσμους. Στο ευρύτερο εκλογικό σώμα υπήρχε η αντίθεση ΣΥΡΙΖΑ-αντιΣΥΡΙΖΑ και στα μάτια όσων μετείχαν στο αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο, Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένα και το αυτό. Κατ’ αναλογία, εντός του ΣΥΡΙΖΑ, οι ψηφοφόροι-οπαδοί του Αλέξη Τσίπρα είτε τον ταύτιζαν με το κόμμα –θετικά βέβαια, αυτοί– είτε έβλεπαν το κόμμα ως εχθρό του, κάτι που εξηγεί την επιτυχία του προπαγανδιστικού συνθήματος περί υπονόμευσης.
Ολα αυτά ερμηνεύουν τη δημοσκοπική εικόνα. Ο Αλέξης Τσίπρας, όπως έδειχναν τα ποιοτικά στοιχεία των ερευνών, είχε τα τελευταία χρόνια μια δημοφιλία γύρω στο 22%, που μεταφραζόταν σε λατρευτικού τύπου πίστη, αλλά είχε και μια άνω του 70% αντιδημοφιλία, που κατά μεγάλο μέρος μεταφραζόταν σε σφοδρή αντιπάθεια. Με βάση αυτό το στοιχείο, και όσο υπήρχε αυτή η εικόνα, φάνταζε αδύνατον ο ΣΥΡΙΖΑ να επανέλθει στα ποσοστά του 2019 ή τα ακόμα μεγαλύτερα παλιότερα.
Αντίστοιχα, ο Στέφανος Κασσελάκης, ως υποτιθέμενος συνεχιστής του, διαθέτει, προς το παρόν τουλάχιστον, μικρή δημοφιλία και είναι αντιμέτωπος με μια μεγάλη δυσπιστία – που συνδέεται βέβαια επιπλέον με τις εσωτερικές αντιδράσεις απέναντί του, εξίσου όμως με τον τρόπο εμφάνισης και ανάδειξής του, με τα ερωτήματα για την πολιτική του συγκρότηση και ιδεολογία και με την αρνητική εικόνα του επιτελείου του σε ευρύτερα στρώματα ψηφοφόρων.
Το δεύτερο μεγάλο ρήγμα που βγήκε τώρα στην επιφάνεια, είναι ανάμεσα σε μια ισχυρή πλειοψηφία απλών ψηφοφόρων και στους διανοούμενους που ήταν μέλη του κόμματος ή κινούνταν γύρω του. Επίσης δύο διαφορετικοί κόσμοι. Οι διανοούμενοι του χώρου αυτού είναι αναφανδόν και enbloc, κατά του Κασσελάκη. Αντίθετα, η πλειονότητα των σημερινών μελών του ΣΥΡΙΖΑ τρέφει μεγάλη δυσπιστία απέναντι στους διανοούμενους του χώρου χρεώνοντάς τους ευθύνες για την πορεία του κόμματος.
Το δεύτερο αυτό στοιχείο είναι ίσως και το πιο διαλυτικό. Οι διανοούμενοι δεν μπορούν μόνοι τους να κάνουν πολιτική, όπως αποδείχθηκε και στον χώρο του ΠΑΣΟΚ με την «Πρωτοβουλία των 58» και αμέσως μετά με την «Ελιά». Μπορούν όμως, σε ένα κόμμα μαζικό, να κάνουν τη διαφορά, όπως απέδειξε ο καταλυτικός ρόλος που έπαιξαν –οι κεντρώοι διανοούμενοι– στην αναρρίχηση και εδραίωση στην εξουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Αριστερό κόμμα χωρίς διανοούμενους είναι ούτως ή άλλως κυριολεκτικά αδιανόητο. Δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε φτηνό λαϊκισμό, ενίοτε και σε ακροδεξιάς κοπής συμπεριφορές. Από την άλλη κόμμα διανοουμένων χωρίς σύνδεση με την κοινωνία είναι κάτι εξίσου αδιανόητο.
Ισως η διαφορά μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΣΥΡΙΖΑ, στο συγκεκριμένο θέμα, να ήταν εν τέλει αυτό ακριβώς: ότι στη Ν.Δ. προσήλυτοι ήταν οι διανοούμενοι. Ενώ στον ΣΥΡΙΖΑ προσήλυτοι ήταν οι ψηφοφόροι.
Μανώλης Πιμπλής
efsyn.gr