Ανάμεσα στις διαχρονικές δημιουργίες του οικουμενικού Τούρκου ποιητή Αζίζ Νεσίν το – οδυνηρά επίκαιρο – ποίημά του «Σώπα, μη μιλάς» (η συγκλονιστική απαγγελία από την Μαριέττα Ριάλδη):...
«Γύφτε λαέ, άκουσέ με!… Το πρωτόσταλτο είμαι/
σημάδι από την πλάση που θάρθει-/
κ’ ύστερα κι από ποιους καιρούς και χρόνια πόσα!/
Ένας εγώ, και ζω για χίλιους./
Γύφτε λαέ, άκουσέ με…- δε σου μίλησε/
προφήτης σου ποτέ σαν τη δική μου γλώσσα! (…)
Ο Νόμος, όταν απ’ τη γνώμη του σοφού/
δε δίνεται σαν κάτι τι θεόσταλτο,/
στραγγουλιστής και πνίχτης είναι ο Νόμος!/
Πνοή του Νόμου, που τα πάντα κυβερνά,/
μέσα μας είν’ εμάς ο Νόμος, αητομάτης!/
Νόμος, εμάς, νυχτοήμερα και πάντα, ο δρόμος!/ (…)
Εμείς δε γονατίσαμε σκυφτοί/
τα πόδια να φιλήσουμε του δυνατού,/
σαν τα σκουλήκια που πατεί μας/
μα για ν’ αντισταθεί με το σπαθί,/
βρέθηκε σαν πολύ στοχαστική/
και σαν πολύ ονειρόπλεχτη η ψυχή μας./ (…)»
Κωστής Παλαμάς
***
«Γράφω για κείνους που δεν ξέρουν να διαβάσουν
για τους εργάτες που γυρίζουνε το βράδυ με τα μάτια κόκκινα απ’ τον άμμο
για σάς χωριάτες, που ήπιαμε μαζί στα χάνια τις χειμωνιάτικες νύχτες του αγώνα
ενώ μακριά ακουγότανε το ντουφεκίδι των συντρόφων μας.
Γράφω να με διαβάζουν αυτοί που μαζεύουν τα χαρτιά απ’ τους δρόμους
και σκορπίζουνε τους σπόρους όλων των αυριανών μας τραγουδιών
γράφω για τους καρβουνιάρηδες, για τους γυρολόγους και τις πλύστρες.
Γράφω για σάς
αδέρφια μου στο θάνατο
συντρόφοι μου στην ελπίδα
που σας αγάπησα βαθειά κι απέραντα
όπως ενώνεται κανείς με μια γυναίκα.
Κι όταν πεθάνω και δε θάμαι ούτε λίγη σκόνη πια μέσα στους δρόμους σας
τα βιβλία μου, στέρεα κι απλά
θα βρίσκουν πάντοτε μια θέση πάνω στα ξύλινα τραπέζια
ανάμεσα στο ψωμί
και τα εργαλεία του λαού».
Τάσος Λειβαδίτης