Πόσο σημαντικό είναι για το ΝΑΤΟ να κρατήσει τις "πόρτες του ανοιχτές" για όλες τις χώρες;
Daniel Serwer, (Senior Research Research Professor) Καθηγητής Διαχείρισης Συγκρούσεων, Johns Hopkins Σχολή Προηγμένων Διεθνών Σπουδών, του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, Middle East Institute
Νομίζω ότι είναι ζωτικής σημασίας το ΝΑΤΟ να συνεχίσει να ασκεί μια πολιτική "ανοιχτών θυρών", καθώς δίνει σε πολλές χώρες το κίνητρο για να βελτιώσουν τις στρατιωτικές τους επιδόσεις, τη δημιουργία πολιτικού ελέγχου και τη διασφάλιση προόδου προς τη δημοκρατία. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η Συμμαχία θα δεχτεί τη Γεωργία ή την Ουκρανία. Κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται επί της ουσίας όταν θα είναι έτοιμη. Αλλά δεν πρέπει η Ρωσία να έχει δικαίωμα βέτο έναντι της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ.
Η πρόσκληση προς το Μαυροβούνιο να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ δείχνει ότι η δυτική στρατιωτική συμμαχία είναι ακόμα ανοιχτή και ότι Ατλαντική ενσωμάτωση ακολουθεί μια παράλληλη πορεία με την ένταξη στην ΕΕ για τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.
Ανεξάρτητα από την επαναλαμβανόμενη φιλο-ρωσική ρητορική, ακόμη και οι χώρες της περιοχής, που θεωρείται λιγότερο πιθανό να ενταχθούν στη Συμμαχία (η Σερβία και η Βοσνία Ερζεγοβίνη) έχουν δημιουργήσει σημαντικές διμερείς σχέσεις με τη Συμμαχία (ενα μεμονωμένο σχέδιο δράσης υπεγράφη με τη Σερβία τον Ιανουάριο του 2015, και ένα σχέδιο δράσης με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη από το 2008).
Ενώ η περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς παραμένει σε αναμονή (Όσον αφορά την Ουκρανία ή τη Γεωργία), και η εδραίωση της παρουσίας του ΝΑΤΟ με χερσαία στρατεύματα στα ευρωπαϊκά κράτη μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής περιοχής ειναι υπο συζήτηση, τα κύρια θέματα για την αξιοπιστία του ΝΑΤΟ παραμένουν ανοικτά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και συνδέονται με την Ελλάδα: ιδίως στην περίπτωση της Κύπρου και της ΠΓΔΜ.
Η Κύπρος δείχνει πώς δύο κράτη μέλη του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να είναι εχθροί, μετά από συμμετοχή μισού αιώνα σε μια κοινή αμυντική συμμαχία, συνεπώς αμφισβητώντας την παρουσία μιας οποιασδήποτε "μετασχηματιστικής δύναμης” του ΝΑΤΟ, αν και υπάρχει μεγάλη ελπίδα επανένωσης το 2016 μετα τις συνομιλίες Αναστασιάδη / Ακιντζί.
Το «ζήτημα του ονόματος» ανάμεσα στην Ελλάδα και τα Σκόπια δείχνει πώς ένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ μπορεί να κρατήσει όλη τη Συμμαχία σε κατάσταση ομηρίας για ένα διμερές ζήτημα, παρά την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου το 2011 κατά της νομιμότητας τέτοιου βέτο. Η συνεχής παρουσία "εθνικιστών" στις κυβερνήσεις Τσίπρα εχει εξαφανίσει κάθε ελπίδα για μια επίλυση του ζητήματος.
Επιπλέον η εσωτερική κατάσταση στο Μαυροβούνιο και στην ΠΓΔΜ παραμένει αμφιλεγόμενη έτσι κι αλλιώς. Στην ΠΓΔΜ, η συμφωνία Przino για την επιλυση της περσινής πολιτικής κρίσης τηθεται σε εφαρμογή σταδιακά, αλλά η επιτυχία της δεν έχει ακόμη εξασφαλιστεί.
Στο Μαυροβούνιο, οι ίδιες πολιτικές ελίτ κυβερνούν τη χώρα από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Το Μαυροβούνιο πρέπει ακόμη να αναπτύξει μια δημοκρατική εναλακτική στην εξουσία, και οι διαδηλώσεις του Οκτώβριου / Νοέμβριου δείχνουν πως η δημοκρατία δεν εχει σταθεροποιηθεί. Επίσης βελτιώσεις στο κράτος δικαίου στη χώρα κρίθηκαν ως προϋπόθεση για την πρόσκληση του ΝΑΤΟ.
Και στις δυο περιπτώσεις, του Μαυροβουνίου και της ΠΓΔΜ, η Ρωσία προσπάθησε να παίξει με την εσωτερική αστάθεια και να ισχυριστεί ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα στο εσωτερικό των κοινωνιών. Δεν είναι απαραιτήτως έτσι.
Η αντιπολίτευση στο Μαυροβούνιο έδειξε την υποστηριξη της προς τη διαδικασία ένταξης, ενω η κυβέρνηση Γκρούεφσκι - με τη στήριξη της Μόσχας κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων - υπήρξε η κινητήρια δύναμη στις προσπάθειες της ΠΓΔΜ να ενταχθεί στη Συμμαχία. Η Μόσχα παίζει το τελευταίο χαρτι της στα Βαλκάνια, χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία μέχρι τώρα.
Igor Merheim-Eyre, Υποψήφιος Διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων της Σχολής Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο του Κεντ
Η πολιτική των "ανοικτών θυρών" του ΝΑΤΟ είναι δίκοπο μαχαίρι - απο την μια είναι μια πηγή ασφάλειας και διαβεβαίωσης και απο την άλλη ανασφάλειας και ανησυχίας.
Δυστυχώς, η εξεύρεση μιας σωστής ισορροπίας δεν ειναι εύκολη, ειδικά όταν κάποιος αμφισβητεί των αριθμό των hotspot ασφάλειας ανα την υφήλιο. Ειλικρινά, ενώ το μικρό Μαυροβούνιο δεν είναι θέμα, δεν βλέπω τη λογική του ΝΑΤΟ να επεκτείνεται σε ζώνες αστάθειας, στην Ουκρανία ή στον Καύκασο. Στρατηγικά, κερδίζουμε πολύ λίγα από αυτή τη διεύρυνση, πλην την περαιτέρω ενόχληση της Ρωσίας.
Εάν η Γεωργία ή η Ουκρανία επιθυμούν να λάβουν μέρος σε ασκήσεις του ΝΑΤΟ για να ενισχύσουν τις δυνατότητες τους, τότε θα πρέπει να τους ενθαρρύνουμε. Από την άλλη πλευρά, αυτό μπορεί να γίνει χωρίς διεύρυνση. Το ΝΑΤΟ πρέιπει να δεί πολλά άλλα προτού επεκταθεί σε νέες περιοχές, με νέες καταστάσεις.
Η απόφαση αυτή επιβεβαιώνει το ενδιαφέρον του ΝΑΤΟ να εδραιώσει τη θέση του στα Βαλκάνια. Θα μπορούσε επίσης να θεωρηθεί ως κίνητρο για τις άλλες χώρες, ιδιαίτερα τη Σερβία, να επιμείνουν σε μεταρρυθμίσεις στα πρότυπα του ΝΑΤΟ για τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές του. Οπότε τα Βαλκάνια είναι ο «φυσικός» χώρος για τις δραστηριοτήτες του ΝΑΤΟ, ανεξάρτητα από το δύσκολο ζήτημα του ονόματος του ΠΓΔΜ και του Κοσσυφοπεδίου.
Ωστόσο, φαίνεται ότι η πολιτική των "ανοιχτών θυρών" σε αυτή την περιοχή εχει φτάσει στο τέλος της. Οι προοπτικές είναι δυσοίωνες για τη Γεωργία και την Ουκρανία. Το ΝΑΤΟ δεν θα διακινδυνεύσει κλιμάκωση των εντάσεων με τη Ρωσία, ειδικά τώρα που εμφανίζοντα σημάδια βελτίωσης στις σχέσεις τους. Επιπλέον, από στρατηγική άποψη η αξία της Γεωργίας είναι αμφισβητήσιμη και η ουκρανική πολιτική είναι υπερβολικά περίπλοκη και επικίνδυνη.