ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝ ΤΑ ΚΥΡΙΑΡΧΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣΑντιμέτωπη όχι μόνο με την αγωνία σωτηρίας των χιλιάδων προσφύγων που προσπαθούν να περάσουν με κάθε τρόπο στα ελληνικά νησιά, αλλά και με έναν καθημερινό ακήρυχτο πόλεμο αμφισβήτησης κυριαρχικών δικαιωμάτων και αρμοδιοτήτων από την Τουρκία είναι η Αθήνα...
Η Αγκυρα αντί να προσπαθήσει να ανακόψει το ρεύμα των προσφύγων, που φθάνουν μέσω γνωστών κυκλωμάτων κατά χιλιάδες στα μικρασιατικά παράλια, επιχειρεί με αφορμή την αρμοδιότητα και τη ζώνη ευθύνης Ερευνας και Διάσωσης (Search and Rescue - SAR) να αμφισβητήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Τις τελευταίες εβδομάδες και ενώ το ελληνικό Λιμενικό δίνει τιτάνιο αγώνα για τη σωτηρία χιλιάδων προσφύγων, οι αρμόδιες αρχές είναι υποχρεωμένες να απαντούν καθημερινά σε ΝΟΤΑΜs (Notice to Airman - Αναγγελίες Aεροναυτιλίας) που εκδίδει η Τουρκία, διεκδικώντας επέκταση της τουρκικής ζώνης ευθύνης μέχρι το μέσον του Αιγαίου, ζητώντας την ακύρωση ελληνικών ασκήσεων με το επιχείρημα της υποχρέωσης αποστρατιωτικοποίησης των νησιών (γεγονός που θα είχε επιπτώσεις και στη χρήση των υποδομών των νησιών αυτών από στρατιωτικά πτητικά μέσα που χρησιμοποιούνται για επιχειρήσεις SAR), ενώ με τη δέσμευση περιοχών για ασκήσεις αμφισβητεί ευθέως την ελληνική κυριαρχία στο κέντρο του Αιγαίου.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία δηλώνει σε κάθε ευκαιρία πως δεν υπάρχει συμφωνημένη οριοθέτηση θαλάσσιων συνόρων και ότι θεωρεί την περιοχή του ελληνικού εναέριου χώρου μεταξύ των 6 και των 10 ναυτικών μιλίων ως «διεθνή εναέριο χώρο».
Στις 21.42 μ.μ. την 29η Οκτωβρίου, οι ελληνικές αρχές με την ΝΟΤΑΜ Α/2206/15 αναγγέλλουν την έναρξη επιχείρησης Ερευνας και Διάσωσης λόγω ναυαγίου σκάφους με πρόσφυγες στην περιοχή με συντεταγμένες 370100Ν270500Ε νότια της Καλολίμνου και δυτικά από τα Ιμια, ενημερώνοντας παράλληλα ότι τον συντονισμό SAR έχει το κέντρο του Πειραιά (PIRAEUS JRCC).
Αμέσως, οι τουρκικές αρχές με τη ΝΟΤΑΜ Α/4959/15 έρχονται να αμφισβητήσουν την περιοχή ευθύνης SAR της Ελλάδας.
Στη ΝΟΤΑΜ αναφέρουν ότι η Τουρκία «δεν δέχεται τον καθορισμό της ζώνης ευθύνης SAR στα όρια του FIR Αθηνών. Σύμφωνα με τη Σύμβαση του Αμβούργου του 1979 για τη θαλάσσια SAR, η Τουρκία έχει τα μέσα και τις δυνατότητες για την πραγματοποίηση επιχειρήσεων Ερευνας και Διάσωσης στη δική της περιοχή SAR όπως την έχει δηλώσει στον ΙΜΟ (Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας) και περιλαμβάνεται στο Παγκόσμιο Σχέδιο SAR του ΙΜΟ και θα συνεχίσει να επιχειρεί σε αυτή την περιοχή. Συνεπώς όλες οι προσπάθειες και δραστηριότητες μέσα στην τουρκική SRR θα συντονίζονται από τις τουρκικές αρχές».
Η απάντηση έρχεται μερικές ώρες αργότερα από τις ελληνικές αρχές με τη ΝΟΤΑΜ Α/2210/15, στην οποία δηλώνουν ότι η συγκεκριμένη περιοχή είναι ελληνική επικράτεια, εντος ελληνικών χωρικών υδάτων και ελληνικού εναέριου χώρου, όπου η Ελλάδα ασκεί την κυριαρχία της συμφώνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Επιπλοκές
Επίσης, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα απορρίπτει τη διαστρέβλωση του γράμματος και του πνεύματος των διεθνών συμφωνιών σχετικά με τις ευθύνες SAR από την Τουρκία, καθώς αυτή θα οδηγούσε σε σοβαρές θεσμικές και πρακτικές επιπλοκές στην εκτέλεση των επιχειρήσεων SAR. Προστίθεται ακόμη ότι η Ελλάδα εκτελεί αποτελεσματικά τις επιχειρήσεις Ερευνας και Διάσωσης στην περιοχή ευθύνης της από τη στιγμή που ορίσθηκε αυτή...
Επίσης, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα απορρίπτει τη διαστρέβλωση του γράμματος και του πνεύματος των διεθνών συμφωνιών σχετικά με τις ευθύνες SAR από την Τουρκία, καθώς αυτή θα οδηγούσε σε σοβαρές θεσμικές και πρακτικές επιπλοκές στην εκτέλεση των επιχειρήσεων SAR. Προστίθεται ακόμη ότι η Ελλάδα εκτελεί αποτελεσματικά τις επιχειρήσεις Ερευνας και Διάσωσης στην περιοχή ευθύνης της από τη στιγμή που ορίσθηκε αυτή...
Ακόμα οι ελληνικές αρχές καταγράφουν και το νομικό πλαίσιο, δηλώνοντας ότι εντός του FIR Αθηνών την ευθύνη SAR έχει η Ελλάδα σύμφωνα με τις προβλέψεις του ICAO (Διεθνής Οργανισμός Αεροπλοΐας) και τις αποφάσεις του σε Κωνσταντινούπολη (1950), Παρίσι (1952) και Γενεύη (1958), στις οποίες είχε συμφωνήσει η Τουρκία, ενώ και ο ΙΜΟ αποδέχθηκε ότι τα όρια του FIR Αθηνών είναι τα όρια ελληνικής ευθύνης για Ερευνα και Διάσωση.
Καταγράφονται επίσης τα όρια του FIR Αθηνών - Κωνσταντινούπολης από το σημείο εκβολών του Εβρου μέχρι νοτιοανατολικά του Καστελόριζου όπου αρχίζει το FIR Λευκωσίας, ακολουθώντας τη γραμμή των «δυτικών συνόρων της Τουρκίας».
Η αναφορά αυτή της ελληνικής ΝΟΤΑΜ προκάλεσε την αντίδραση της Τουρκίας που απαντά με νέα ΝΟΤΑΜ (Α/4962/15):
«Η γραμμή αυτή από τα χερσαία σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία μέχρι του σημείου με συντεταγμένες 36.0456Ν-0295958Ε (νοτιοανατολικά του Καστελόριζου) δεν αφορά καθ' οιονδήποτε τρόπο οριοθέτηση συνόρων, αλλά μια θεωρητική γραμμή για πρακτικούς λόγους της εναέριας κυκλοφορίας».
Οπως φαίνεται, η Τουρκία με κάθε τρόπο θέλει όχι μόνο να αμφισβητήσει την ελληνική δικαιοδοσία στο Αιγαίο, σε περιοχές ακόμα και δυτικά των νησιών, αλλά και να μην καταγραφεί έστω και εμμέσως ότι υπάρχουν διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα στο Αιγαίο. Δηλώνει επίσης ότι δεν αναγνωρίζει τη ζώνη ευθύνης SAR της Ελλάδας και προβάλλει τη δική της μονομερή ανακήρυξη ζώνης ευθύνης στον ΙΜΟ, η οποία χωρίζει το Αιγαίο στα δύο (βλ. χάρτη).
Επίσης, η Αγκυρα επικαλείται τον ΙΜΟ θέλοντας να εκμεταλλευθεί τη δυσαρμονία μεταξύ των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 6 ναυτικά μίλια και του εναέριου χώρου που εκτείνεται στα 10 ν.μ., αν και αποτελεί πάγια διεθνή πρακτική η αποδοχή των ζωνών ευθύνης SAR όπως έχουν γίνει δεκτές από τον ICAO.
Αξίζει να σημειωθεί πως ένα συμβάν στη θάλασσα απαιτεί επιστράτευση και εναερίων μέσων, ενώ τα όρια των FIR είναι πολύ πιο σαφή από τα θαλάσσια σύνορα, ειδικά όταν πρόκειται για περιοχές με πολλά νησιά όπως το Αιγαίο.
Πολεμικές ασκήσεις
Επίσης, την περίοδο που η τραγωδία με τους πρόσφυγες κλιμακωνόταν, η Τουρκία επέλεξε να ενεργοποιήσει τα πεδία βολής που είχε δεσμεύσει μέχρι το τέλος του χρόνου στο κέντρο του Αιγαίου, αποκόπτοντας έτσι ένα μεγάλο τμήμα της ηπειρωτικής από τη νησιωτική Ελλάδα.
Επίσης, την περίοδο που η τραγωδία με τους πρόσφυγες κλιμακωνόταν, η Τουρκία επέλεξε να ενεργοποιήσει τα πεδία βολής που είχε δεσμεύσει μέχρι το τέλος του χρόνου στο κέντρο του Αιγαίου, αποκόπτοντας έτσι ένα μεγάλο τμήμα της ηπειρωτικής από τη νησιωτική Ελλάδα.
Η ΝΟΤΑΜ Α/4941/15 αναγγέλλει την πραγματοποίηση ασκήσεων με πυρά από την Τουρκία για την περίοδο από 2 Νοέμβριου έως 31 Δεκεμβρίου μεταξύ Ψαρών - Σκύρου - Καρύστου και Χίου.
Η Αθήνα απέρριψε την τουρκική ΝΟΤΑΜ με την Α/2203/15(29 Οκτωβρίου 2015.11") τονίζοντας ότι υπερκαλύπτει «περιοχή ελληνικής εθνικής κυριαρχίας» και επειδή η Τουρκία δεν δέχεται τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί (για κατάθεση σχεδίων πτήσης και αναγνώριση του δικαιώματος της Ελλάδας να εκδώσει σχετική ΝΟΤΑΜ καθώς αφορά περιοχή ελληνικής δικαιοδοσίας).
Μέσα σε όλα αυτά, η Τουρκία εξέδωσε μια σειρά ΝΟΤΑΜs (A/4857/15 A/4822/15 κ.ά.) με τις οποίες χαρακτήριζε «παράνομες» τις ασκήσεις που είχε ανακοινώσει η Ελλάδα, προτάσσοντας το επιχείρημα ότι στον σχεδιασμό τους περιλάμβαναν τη Σαμοθράκη, την Αστυπάλαια, τον Αϊ-Στράτη, τα Ψαρά, τη Χίο, την Ικαρία, τη Λήμνο, τη Μυτιλήνη, τη Σάμο, την Τήλο, τη Χάλκη, το Καστελόριζο, περιοχές στις οποίες, όπως υποστηρίζει η Αγκυρα, η χώρα μας είναι υποχρεωμένη να αποδεχτεί την αποστρατιωτικοποίησή τους...
Στις 3 Νοεμβρίου η Τουρκία, με τη ΝΟΤΑΜ Α/5025/15, θέτει θέμα εύρους του ελληνικού εναέριου χώρου με αφορμή την άρνηση της Αθήνας να αποδεχθεί το αίτημα που είχε υποβληθεί στην Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας σχετικά με έκδοση ΝΟΤΑΜ για διενέργεια ασκήσεων του τουρκικού Ναυτικού και της Αεροπορίας, οι οποίες όμως είχαν επικαλύψει και περιοχές του ελληνικού εναέριου χώρου μεταξύ των 10 ν.μ. και 6 ν.μ., δηλώνοντας πως πρόκειται για «διεθνή εναέριο χώρο».
«Τα τουρκικά αεροσκάφη που συμμετέχουν στην άσκηση δεν θα εισέλθουν στο Ελληνικό Εθνικό Εναέριο χώρο των 6 ν.μ. και δεν θα υποβάλουν σχέδια πτήσης. Η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μετρά για την ασφάλεια των πτήσεων, όπως έχει κάνει στο παρελθόν. Και είναι πάντοτε διαθέσιμη για συνεργασία και συντονισμό για τον σκοπό αυτό στο διάστημα από 9 Νοεμβρίου έως 30 Δεκεμβρίου 2015...».
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΡΙΩΤΗΣ