Το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας

Σημειώνει ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος

Με τα τελευταία διαδικτυακά μου άρθρα δοκίμασα να διαπεράσω το «πέπλο άγνοιας» του σημερινού έλληνα, μέσα στο οποίο ζει, έτσι ώστε να νοιώθει κάποιου είδους ασφάλεια, μια κάποια βεβαιότητα μέσα στην μεγάλη αβεβαιότητα που προκαλεί η μορφή της ελληνικής κρίσης. Να δείξω πως χειραφέτηση σημαίνει «παύω να αναζητώ στρατόπεδο για να ενταχθώ και έτσι να υπάρξω σε ένα φαντασιακά ασφαλές, διανοητικό τουλάχιστον, καταφύγιο.

Επιχείρησα να πω: οποιαδήποτε μεγάλη αλήθεια είναι κατασκευασμένη διαλεκτικώς με τον ίδιο τρόπο που φτιάχνονται τα............

ψέματα, που νομιμοποιούν πολιτικά την καταστροφή. Οι αυτορυθμιζόμενες θεωρίες και εθνικιστικές κοσμοαντιλήψεις λειτουργούν σαν την αυτορυθμιζόμενη αγορά: αγνοούν την καταστροφική δημιουργία των μονοπωλίων και έτσι είναι σαν να την επιζητούν, ή να την αποδέχονται ως κάτι φυσιολογικό, ή ως αναγκαίο έστω κακό. Τα μονοπώλια κάθε είδους είναι η κοινωνικοοικονομική διαστροφή που ορθολογικοποιεί (ρεαλιστικοποιεί καλύτερα) την συγκέντρωση δύναμης και εξουσίας για κάποιον προβαλλόμενο «καλό», κοινωνικό, εθνικό ή οικουμενικό, ασφαλώς, σκοπό. Πίσω από μια μεγάλη θεωρία, όπως πίσω από μια ολοκληρωμένη αγορά κρύβεται το μονοπώλιο – η απάτη του μονοπωλίου και η ταξική παθολογία της ευνοιοκρατίας και του αυταρχισμού που αυτό ενσωματώνει.    

Αν η θεωρία γίνει ολοκληρωτική και η αγορά ολοκληρωτική αντίστοιχα, το μονοπώλιο από κοινωνική παθολογία μετατρέπεται σε χρηστή αντικειμενικότητα, φορέα του αγαθού σκοπού και αυθεντικού εκφραστή της μοναδικής αλήθειας, που κατασκευάζει στρατόπεδα για να αμυνθούν όσοι βρίσκονται μέσα σε αυτά, από τον εχθρό – τον κάθε έναν που δεν βρίσκεται εντός του συγκεκριμένου στρατοπέδου. Κάθε απόλυτη αλήθεια είτε της κοινωνικής οργάνωσης, είτε της οικονομικής οργάνωσης έχει ανάγκη για να υπάρξει έναν εξωτερικό και έναν εσωτερικό εχθρό, που βρίσκονται φαντασιακά σε συνωμοτικού χαρακτήρα συνεργασία εναντίον της – εναντίον των ιερών σκοπών που αυτή υπηρετεί! Έτσι, δικαιολογείται η συνομωσία που κατασκευάζει μονοπώλια και τα διατηρεί ενωμένα ως μονάδες εξουσίας και επιρροής. Έτσι, δικαιολογείται κάθε συνωμοτική δομή, που υπάρχει για να αντιμετωπίζει την κατασκευή που η ίδια δόμησε περί «συνωμοτών-εχθρών».  Όσοι υποτάσσονται στον θεσμό του μονοπωλίου οχυρώνονται μέσα στο στρατόπεδο, που αυτός ο ίδιος κατασκευάζει και αποκτούν αναφερόμενη ταυτότητα μέσω αυτού, όντες έγκλειστοι, φυλακισμένοι σε αυτό.

Τα κείμενα μου δοκίμασαν να προκαλέσουν για μια μορφή χειραφέτησης από την λογική των στρατοπέδων κάθε μορφής - χωρίς ασφαλώς να καταλήξουμε, όσοι είμαστε κατά των στρατοπέδων, να κατασκευάσουμε ένα άλλο, δικό μας στρατόπεδο, έμμεσα και δίχως καλά-καλά να το καταλάβουμε! Προφανώς, για όσους είναι φυλακισμένοι σε κάποιο στρατόπεδο, όσοι είναι έξω από αυτό σαν εχθροί φαντάζουν και σαν εχθροί αντιμετωπίζονται, που εντάσσονται στο στρατόπεδο του μισητού αντιπάλου! Αυτό, αγαπητέ αναγνώστη, αναπαριστά την διαλεκτική του ολοκληρωτισμού, ασχέτως αν πρόκειται για εθνικιστικό  ολοκληρωτισμό, κοινωνικοπολιτικό ολοκληρωτισμό, ή ολοκληρωτισμό της αγοράς (οικονομικό ολοκληρωτισμό). Και δυστυχώς αυτό διαπιστώνω να είναι σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας, το οποίο εμποδίζει τους έλληνες να αντιμετωπίσουμε πραγματιστικά και υπέρ των συμφερόντων των δύο-τρίτων της, σε μεγάλο βαθμό περιθωριοποιούμενης, κοινωνίας την κρίση. 

Το καθεστώς που ηγεμονεύει στην Ελλάδα έχει κάθε λόγο να συντηρήσει και σήμερα να ενδυναμώσει την λογική των στρατοπέδων, μέσω της λογικής των απόλυτων διλημμάτων, των απόλυτων μορφών σωτηρίας, των μονόδρομων, του άσπρου-μαύρου, καθώς είναι το ίδιο που βρίσκεται υπό άμεση απειλή κατάρρευσης. Οι υπόλοιποι όμως γιατί το πράττουν; Διότι μόνον έτσι θα διατηρήσουν τις συγκεντρωτικές δομές της μικρο-ηγεμονίας τους και την αυτονομιμοποιούμενη ύπαρξή τους, που δομείται στο πλαίσιο μιας θεωρίας που δεν μπορεί να υπάρξει δίχως την απειλή από κάποιον αδίστακτο, ύπουλο εχθρό: εναντίον του έθνους μας, των εργαζομένων, της περιουσίας μας, του πλούτου μας, των καταθέσεων μας, των επενδύσεων μας κλπ.

Αυτή η θεωρία (: οι επιμέρους θεωρητικές κατασκευές) βασίζεται στη λογική της καταστροφής. Μιας αναγκαίας θυσίας ανθρώπων και κεφαλαίου κάθε μορφής, για να επέλθει η σωτηρία, με την μορφή του θανάτου και της ανάστασης: να πεθάνει το κακό για να γεννηθεί το καλό! Ξέρετε πότε διασκεδάζω… με πίκρα; Όταν οι νεοφιλελεύθεροι αρθρώνουν εμμέσως ή αμέσως την θεωρία της «καταστροφής των επιχειρήσεων» αναφερόμενοι στο  ελληνικό κράτος, θεωρώντας μάλιστα πως είναι «προχωρημένοι» άνθρωποι! Σκοταδιστές είναι, αλλά άντε να το καταλάβουν, ζώντας μέσα στην εικονική πραγματικότητα της αγοράς που τους έχει κυριολεκτικώς μετατρέψει από κοινωνικά όντα σε αγοραίες, αφάνταστα μοναχικές και καταθλιπτικές υπάρξεις, οι οποίες διεγείρονται συναισθηματικά αποκλειστικά από τα σημαίνοντα της αγοράς. Δεν υπάρχει κόσμος για αυτούς έξω από την αγορά.  

Αυτή τη στιγμή όλα μοιάζει να γίνονται στην Ελλάδα για να σωθεί η αθάνατη ψυχή, που κρύβεται μέσα στον αυτο-επιβεβαιούμενο σκοπό κάθε θεωρητικής, αφηρημένης αποκρυστάλλωσης του συμφέροντος. Με πιο χυδαία ασφαλώς εκδοχή εκείνη της ολοκληρωτικής αγοράς που μετατρέπει την εργασία σε δουλεία, ή εκείνη που ορίζει την πολιτική ως διαδικασία υπονόμευσης του έθνους μας! Αυτή η κοσμοαντίληψη είναι εκείνη που κατασκευάζει τα πλέον απάνθρωπα στρατόπεδα, στα οποία όποιος μπει μέσα μετατρέπεται σε τέρας, θέλοντας και μη!

Για να αντιμετωπίσουμε οι έλληνες το μεγαλύτερο πρόβλημα της σημερινής Ελλάδας, το οποίο είναι συνυφασμένο με την γενικότερη κουλτούρα μας και τον λεγόμενο πολιτικό πολιτισμό μας, νομίζω πως πρέπει να γκρεμίσουμε τα στρατόπεδα που μας κυβερνούν. Πρώτα να ασκούμε κριτική στις δικές μας στάσεις, συμπεριφορές, πεποιθήσεις, γνώσεις και αξίες και μετά, μέσω αυτής της κριτικής, να αντιμετωπίζουμε το ηθικό και κανονιστικό σύμπαν που προβάλει ο άλλος. Αυτό σε καμία περίπτωση δεν προϋποθέτει την «ανάσταση των νεκρών», δεν δικαιολογεί την θυσία και δεν νομιμοποιεί την καταστροφή.

Αυτό αποκαλείται προοδευτική προσέγγιση, που μάλλον πολλοί πλέον είναι αυτοί που την αποστρέφονται ακόμη και ως λέξη! Γιατί; Εδώ σηκώνει πολύ συζήτηση, στην οποία δεν θα υπεισέλθει αυτό το σημειώματα, το οποίο αποσκοπεί να προβληματίσει αποκλειστικά πάνω στο «μεγάλο μας πρόβλημα». Θέλετε ακόμη ένα παράδειγμα – το πιο πρόσφατο: προσπάθησα να πω πως την Ελλάδα δεν την συμφέρει να επιλέξει στρατόπεδο στην ουκρανική κρίση, εξηγώντας την ουσία της. Και όμως αυτό θεωρήθηκε «ύβρις» από αρκετούς προς την γενική κοσμοαντίληψη του Έλληνα που σχηματίζεται διαλεκτικά εναντίον της Δύσης, εντάσσοντάς τον μυθικά στο στρατόπεδο της Ρωσίας. Σαν η Ρωσία, η ίδια, να μην είναι το πλέον αμφιλεγόμενο, ιδιότροπο και εξτρεμιστικό δημιούργημα του (δυτικού) Διαφωτισμού, της νεωτερικής μπουρζουαζίας, του Δυτικού Μαρξισμού της βιομηχανικής επανάστασης, του (δυτικού) νεοφιλελευθερισμού με έντονα εθνικιστικά και αυταρχικά χαρακτηριστικά, σήμερα!

Όχι, σεβαστέ μου αναγνώστη, δεν θα μπορέσεις για να δικαιολογήσεις τον πιθανό δικό σου εγκλεισμό στο Αντιδυτικό στρατόπεδο, να εντάξεις εμένα σε κάποιο Δυτικό. Δεν θα παίξουμε με τους όρους μιας θεοσοφικής λογικής φανατικών πιστών. Δεν θα αναβιώσουμε την σύγκρουση Ανατολής-Δύσης, Ορθοδοξίας-Καθολικισμού, αναπαραστάσεις του ψυχρού πολέμου και του διπολισμού, ούτε την σύγχρονη νεοφιλελεύθερη και παράλληλα εθνικιστική παράνοια περί «σύγκρουσης των πολιτισμών»! Γιατί να το κάνουμε, αν ως έλληνες ενδιαφερόμαστε για την χειραφέτηση κράτους και κοινωνίας;

Χειραφέτηση μέσα σε στρατόπεδα δεν γίνεται! Χειραφέτηση με την λογική του πιστού και εκείνη του μονοπωλίου της αλήθειας, της γνώσης, της οικονομίας κλπ, ασφαλώς δεν γίνεται. Δεν είμαι αυτό που δεν είμαι! Είμαι αυτό που ορίζει ο λόγος και η ύπαρξη μου στην καθημερινότητα. Το ίδιο θα έπρεπε να νοιώθεις και έτσι να στοχάζεσαι καί εσύ, αν ως θεμέλιο θεωρούσες την ελευθερία του ανθρώπου και όχι την δομή που την περιορίζει και της δίνει ηθικιστική υπόσταση. Όταν λέμε κάποιοι πως ο σοσιαλισμός δεν έχει έννοια δίχως την ελευθερία - ακόμη και για να τον ανατρέψεις - δεν είναι πως δεν πιστεύουμε στην ισότητα, αλλά πως αντιτασσόμαστε σε ολοκληρωτικές δομές που επιχειρούν να την επιβάλουν με την μορφή μονοπωλίων. Είναι κάτι ανάλογο με την αντίδρασή μας στα μονοπώλια της αγοράς και στην πόλωση του κεφαλαίου. Είναι ένας αγώνας εναντίον κάθε μορφής εξτρεμισμού και αυθαιρεσίας που ορίζει στρατόπεδα και ορίζεται από αυτά.

Είδατε γιατί πιστεύω πως έχουμε ανάγκη έναν νέο Διαφωτισμό με την μορφή της πολιτικής αναγέννησης του ανθρώπου, δίχως την έννοια του θανάτου ασφαλώς, αντί της κοινωνικής του απλώς αναγέννησης; Αν κάτι πρέπει να πεθάνει είναι η λογική του φανατισμού και του οπαδού. Εάν σβήσει αυτή, θα έχει ουσιαστικά γκρεμιστεί το τείχος της φυλακής σου, το στρατόπεδο μέσα στο οποίο νοιώθεις ασφαλής, ενώ θα έχει χάσει τη σημασία του, για την εξέλιξη της ελληνικής κρίσης, το «μεγαλύτερο πρόβλημα της Ελλάδας»…