Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται ένα νέο διατροφικό σκάνδαλο μετά τον εντοπισμό κρέατος αλόγου σε προϊόντα με σήμανση βοδινού, ενώ συναγερμός έχει σημάνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα ώστε να αποσυρθούν άμεσα προϊόντα που κρίνονται «ύποπτα». Η παραδοχή της βρετανικής αλυσίδας σούπερ μάρκετ Tesco ότι διοχέτευε στην αγορά κιμά από 100% κρέας αλόγου, έκανε πολλούς να χάσουν τον ύπνο τους και ακόμη περισσότερους να αναρωτηθούν εκ νέου: Ξέρουμε τελικά τι τρώμε;
Από τις τρελές αγελάδες και τις διοξίνες, μέχρι το αλογίσιο κρέας, τα διατροφικά σκάνδαλα στη χώρα μας αποτελούν μια ιστορία με γκρίζα σημεία που γεννά πολλά ερωτήματα για το ποιος εν τέλει έχει τη πραγματική ευθύνη για το τι καταλήγει στο πιάτο μας.
Η νόσος των τρελών αγελάδων
«Η έρευνα για τη σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών δεν δείχνει πως υπάρχει κάποιος κίνδυνος για την ανθρώπινη υγεία» έλεγε το 1990 ο τότε βρετανός υπουργός Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων, John Gummer. Δέκα χρόνια αργότερα η ασθένεια «Κρόιτσφελντ Γιάκομπς», γνωστή ως νόσος των τρελών αγελάδων εξελίχθηκε σε μια θανατηφόρα επιδημία, κυρίως στη Γαλλία και τη Βρετανία, προκαλώντας τον θάνατο δεκάδων ανθρώπων.
Το 2001 εμφανίζεται το πρώτο κρούσμα στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στο Κιλκίς, όπου βρέθηκε μολυσμένο ζώο το οποίο τελικά θανατώθηκε.
Τη λύση έδωσε το υπουργείο Γεωργίας με τη λήψη μέτρων για την προστασία του καταναλωτικού κοινού, έπειτα και από ανάλογες αποφάσεις που έλαβαν οι υπουργοί Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αρχικά, η κυβέρνηση αποφάσισε να απαγορεύσει την εισαγωγή κρεάτων από χώρες στις οποίες είχαν εντοπιστεί κρούσματα της νόσου να εντείνει τους ελέγχους στην ελληνική αγορά και να απαγορεύσει για αρκετούς μήνες τη χρήση κρεατάλευρων.
Αν και η Ελλάδα δεν αντιμετώπισε έντονα προβλήματα από τη νόσο των «τρελών αγελάδων», καθώς δεν σημειώθηκαν κρούσματα της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας, οι πολίτες άρχισαν να γίνονται περισσότεροι επιφυλακτικοί στον τρόπο επιλογής τροφίμων.
Η μούχλα «έφαγε» την ηγεσία του ΕΦΕΤ
Σε δύο παραιτήσεις και ένα από τα μεγαλύτερα πρόστιμα που έχει επιβληθεί ποτέ σε ελληνική εταιρεία από τον ΕΦΕΤ οδήγησε το διατροφικό σκάνδαλο με τον εντοπισμό μούχλας σε χιλιάδες προϊόντα γνωστής γαλακτοβιομηχανίας.
Στις 15 Μαρτίου του 2005, γνωστή γαλακτοβιομηχανία προχώρησε στην απόσυρση 350.000 γιαουρτιών από την αγορά, στα οποία είχε εμφανιστεί «επιφανειακή μούχλα» πριν την ημερομηνία λήξης τους.
Το θέμα γνωστοποιήθηκε από τον ΕΦΕΤ στην γαλακτοβιομηχανία την 1η Μαρτίου, όμως ο τότε πρόεδρος του ΕΦΕΤ, Νίκος Κατσαρός και ο γενικός διευθυντής, Χρήστος Αποστολόπουλος οδηγήθηκαν σε παραίτηση καθώς σύμφωνα με ανακοίνωση της τότε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Ανάπτυξης «δεν ενημέρωσε έγκαιρα την ηγεσία του υπουργείου και το κοινό».
Στην γαλακτοβιομηχανία, επιβλήθηκε τελικά πρόστιμο 500.000 ευρώ, αφού σύμφωνα με το Υπουργείο Ανάπτυξης «δεν προέβη άμεσα σε ανακοίνωση προς το καταναλωτικό κοινό για το πρόβλημα που δημιουργήθηκε», ενώ το 2009 ο κ. Κατσαρός αθωώθηκε με ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών.
Διοξίνες: «Τοξικοί ρύποι» στα πιάτα μας
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις από το 1999 μέχρι και σήμερα που οι διοξίνες, χημικές ουσίες που θεωρούνται «τοξικοί ρύποι» στα τρόφιμα και επικίνδυνες για την υγεία, πρωταγωνίστησαν σε διατροφικά σκάνδαλα.
Το 1999 η κυβέρνηση του Βελγίου οδηγήθηκε σε παραίτηση μετά την αποκάλυψη πως χιλιάδες κοτόπουλα και αυγά στη χώρα μολύνθηκαν με διοξίνες μέσω ζωοτροφών. Το 2004, διοξίνες ανιχνεύτηκαν σε γαλακτοκομικά από την Ολλανδία, το Βέλγιο και τη Γερμανία, ένα χρόνο αργότερα σε χοιρινό κρέας από την Ολλανδία, ενώ το 2011 μπήκε λουκέτο σε χιλιάδες φάρμες εκτροφής χοίρων και πουλερικών στην Γερμανία καθώς βρέθηκαν υψηλά ποσοστά διοξίνης στις ζωοτροφές.
Οι διοξίνες μέσα από εισαγόμενα προϊόντα δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστη και την ελληνική αγορά. Το 2007 ο ΕΦΕΤ απέσυρε κονσέρβες με συκώτι βακαλάου σε λάδι στις οποίες ανιχνεύτηκαν διοξίνες, ενώ το 2008 απέσυρε για τους ίδιους λόγους μολυσμένη μορταδέλα.
Το 2011 μετά την αποκάλυψη για μολυσμένα κοτόπουλα και αυγά στη Γερμανία, το ελληνικό υπουργείο Υγείας έδωσε εντολή για την άμεση διενέργεια προληπτικών ελέγχων και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΦΕΤ, δεν υπήρξε επικίνδυνη εισαγόμενη παρτίδα στη χώρα μας.
Ωστόσο παρά τις διαβεβαιώσεις των ειδικών που εμφανίζονταν καθησυχαστικοί, το θέμα πήρε μεγάλες διαστάσεις και υπήρξε σχετική συζήτηση στη Βουλή, με αρκετούς βουλευτές να καταγγέλλουν «την παράνομη εισβολή μεταλλαγμένων προϊόντων ή προϊόντων που περιέχουν μεταλλαγμένες ουσίες στα ράφια των πολυκαταστημάτων».
Από ηλιέλαιο... ορυκτέλαιο
Σε διατροφικό «συναγερμό» βρέθηκε η Ευρώπη το 2008, μετά την πληροφορία ότι διακινήθηκε από την Ουκρανία σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, ακατέργαστο ηλιέλαιο νοθευμένου με ορυκτέλαιο.
Ο ΕΦΕΤ προχώρησε, σύμφωνα με το δελτίο Τύπου, στην απόσυρση από την ελληνική αγορά του συνόλου του ραφιναρισμένου ή ακατέργαστου ηλιέλαιου, «ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης ή τον βαθμό επιμόλυνσης», που υπολογίστηκε τελικά σε περίπου 18.000 τόνους.
Αν και από τα αποτελέσματα των εργαστηριακών ελέγχων και την ευρωπαϊκή αρχή για την ασφάλεια των τροφίμων, δεν διαπιστώθηκε άμεσος κίνδυνος για τους πολίτες, ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Παναγιώτης Πούλιος διέταξε τότε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης προκειμένου να διαπιστωθεί εάν πρόεκυπτε κίνδυνος για τη δημόσια υγεία.
Ο χειρισμός της υπόθεσης από τις αρμόδιες ελληνικές Αρχές είχε τότε αναδείξει για άλλη μία φορά την ανεπάρκεια και την αναποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου τροφίμων στη χώρας μας και οδήγησε σε παραίτηση τον τότε πρόεδρο του ΕΦΕΤ , Ευάγγελο Λάζο.
Αλογίσιο κρέας και... έπεται συνέχεια
Διαστάσεις «χιονοστιβάδας» έχουν λάβει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες οι αποκαλύψεις για προϊόντα, τα οποία αντί για μοσχαρίσιο κιμά περιέχουν κρέας αλόγου.
Στην ελληνική αγορά μετά την αποκάλυψη ότι βρέθηκε κρέας αλόγου στα κεφτεδάκια που πωλεί η ΙΚΕΑ στην Τσεχία, η ΙΚΕΑ Ελλάδας ανακοίνωσε ότι για προληπτικούς λόγους σταματά τη διάθεση του προϊόντος στα καταστήματα της επιχείρησης.
«Σχετικά με την είδηση που δημοσιεύτηκε στο διαδίκτυο, ότι σε ελέγχους που διενεργήθηκαν στην Τσεχία εντοπίστηκε κρέας αλόγου σε κεφτεδάκια της ΙΚΕΑ, θα σας ενημερώσουμε υπεύθυνα σχετικά με το θέμα, μετά την ολοκλήρωση όλων των αναγκαίων ελέγχων. Μέχρι τότε έχει σταματήσει η πώληση των σχετικών προϊόντων για προληπτικούς λόγους», ανεφερε χαρακτηριστικά η εταιρεία.
Ταυτόχρονα, ο ΕΦΕΤ ανακοίνωσε, μετά την ανάλυση DNA σε εργαστηριακούς ελέγχους, ότι από τα συγκεντρωτικά αποτελέσματα των 33 δειγμάτων που έχουν μέχρι στιγμής αναλυθεί έχουν υπάρξει συνολικά τέσσερα 4 θετικά δείγματα στα οποία έχει εντοπιστεί κρέας αλόγου.
Στα εν λόγω προϊόντα περιλαμβάνονται μπάλες κρέατος ρουμανικής προέλευσης, σαλάμι και κεμπάμ, τα οποία εντοπίστηκαν στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, ενώ ο επίσημος φορέας διαβεβαιώνει πως οι έλεγχοι θα συνεχιστούν σε όλη τη χώρα.
Άλλωστε, ο εντοπισμός αλογίσιου κρέατος στην βρετανική αλυσίδα σούπερ μάρκετ Tesco αποδείχθηκε μόνο η αρχή ενός διατροφικού σκανδάλου, που όπως όλα δείχνουν θα έχει... μέλλον.