γύρω σου.
Σταθμός του Μετρό στο Μοναστηράκι, έξοδος, οδός Αθηνάς. Το συγκεκριμένο σημείο συνήθως φιλοξενούσε περιπλανώμενους μουσικούς των δρόμων, μικροπωλητές και ένα υπαίθριο βιβλιοπωλείο. Τελευταία, δυστυχώς έχει γίνει χώρος σύναξης και διαμονής άστεγων συνανθρώπων μας. Δυστυχώς για το γεγονός ότι υπάρχουν άστεγοι ανάμεσα μας που αναγκάζονται να διαβιώνουν σε συνθήκες εξαθλίωσης. Και είναι πολλοί.
Σταθμός Μοναστηράκι λοιπόν, Παρασκευή βράδυ. Περιμένω παρέα και το μάτι μου πέφτει σε μια σκηνή που με κάνει να σκεφτώ λίγο πιο βαθιά τα όσα βλέπω. Τρεις νέοι άνθρωποι, δύο κοπέλες και ένα αγόρι, ηλικίες λίγο πάνω από είκοσι χρονών, βρίσκονται δίπλα σε έναν άστεγο που προσπαθεί να ζεσταθεί με κουβέρτες και βρώμικα ρούχα. Κοντά του και άλλοι άποροι που έχουν δημιουργήσει μια ιδιόμορφη συνοικία στη στοά που οδηγεί από την Αθηνάς στην περιοχή του Ψυρρή.
Τα παιδιά μιλούν μαζί τους, τους προσφέρουν ρούχα και κυρίως φάρμακα. Παυσίπονα και είδη πρώτης ανάγκης. Κοιτάω καλύτερα προσπαθώντας να παρατηρήσω αν φέρουν διακριτικά κάποιας φιλανθρωπικής οργάνωσης, κάποιας ΜΚΟ. Η απάντηση είναι όχι.
Πρόκειται απλά, για μια ιδιωτική πρωτοβουλία σαν κι αυτές που θα μπορούσε ο καθένας μας να σκεφτεί και να υλοποιήσει. Τόσο εύκολα, τόσο άμεσα, τόσο απλά. Αυτό που μου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση, πέραν από την υλική βοήθεια, είναι ότι μιλούν. Συνομιλούν με τον άνθρωπο που βρίσκεται χωρίς βοήθεια μπροστά τους.
Τώρα θα πει κανείς, τέτοιες κινήσεις μπορούν να λύσουν τα προβλήματα διαβίωσης αυτών των ανθρώπων, την ώρα που αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς οι άστεγοι της πόλης και τη στιγμή που η πολιτεία δείχνει να μην μπορεί να βοηθήσει ενεργά; Η απάντηση είναι και πάλι όχι. Αυτές οι κινήσεις όμως είναι μια ελπίδα για τους ανθρώπους που βρέθηκαν ξαφνικά στο δρόμο, είναι μια ουσιαστική πράξη ανθρωπιάς μέσα σε μια γενικευμένη αρνητική και γκρίζα ατμόσφαιρα που αποξενώνει.
Μπορεί να φαντάζει ποιητικό όλο αυτό, σκέψου όμως το ενδεχόμενο να ήσουν εσύ εκείνος που βρίσκεται χωρίς κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του. Αυτά σκεφτόμουν σαν να έκανα εσωτερικό διάλογο και ξαφνικά κοίταξα τον εαυτό μου στον καθρέφτη. Τι είναι αυτό που μας κάνει να φοβόμαστε να σταθούμε πραγματικά αλληλέγγυοι; Ο φόβος μην καταλήξουμε κι εμείς σε μια κατάσταση που δεν θα μπορούμε να ελέγξουμε; Ίσως. Από την άλλη σκέφτομαι, πως σίγουρα θα έκανε καλό να προβληματιστούμε ομαδικά και πρακτικά για το όλο ζήτημα στο διηνεκές του χρόνου και όχι μόνο την περίοδο των εορτών.
Αν θες αντιπαραδείγματα για να κινητοποιηθείς, ανθρώπων που είδαν τα όνειρα τους να ματαιώνονται λόγω της κρίσης, θα βρεις άπειρα εκεί έξω. Θα τα βρεις ανθρώπους που κοιμούνται έξω από το Άττικα, ή τη Μεγάλη Βρετανία, την ώρα που η μεσαία τάξη ακόμα μπαινοβγαίνει στα καταστήματα προσπαθώντας να κρατήσει το χαμένο lifestyle της ζωντανό. Θα δεις ανθρώπους άπορους που στην ουσία απέχουν χιλιόμετρα από τον λιτό, η αλήθεια είναι, φετινό διάκοσμο της πόλης, από τα Χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια και τα δώρα.
Η "τάξη" των "νεοάστεγων"
Διαβάζω τα αποτελέσματα της έρευνας της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης "Κλίμακα". Το προφίλ όσων δεν έχουν να φάνε ή είναι σχεδόν άστεγοι έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια.
Δε μιλάμε μόνο για παράνομους μετανάστες, για τοξικομανείς ή ψυχικά ασθενείς και αλκοολικούς. Είναι και πολίτες της διπλανής πόρτας: άνεργοι σε παραγωγική ηλικία (20 έως 45 ετών) με μέτριο ως υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Ένας στους πέντε έχει πτυχίο.
Η έρευνα χρησιμοποιεί ένα όρο που η κρίση έχει εισάγει στο ελληνικό λεξιλόγιο, τον όρο "νεοάστεγος". Ως νεοάστεγος χαρακτηρίζεται όποιος βρίσκεται ένα βήμα από το δρόμο και ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας. Άνεργοι που έχασαν το σπίτι τους ή δεν μπορούσαν να το συντηρήσουν, εργαζόμενοι που απολύθηκαν λίγο πριν τη σύνταξη και κοινωνικά ενταγμένοι μετανάστες.
Στο δείγμα των 214 ατόμων της έρευνας, εντυπωσιάζει το προφίλ των ανθρώπων αυτών:
-το 50% έχει ολοκληρώσει τουλάχιστον την υποχρεωτική εκπαίδευση
-το 25% έχει ολοκληρώσει την μέση εκπαίδευση
-το 19,6% έχει πτυχίο. (Ένας στους πέντε…)
Τα άτομα αυτά είναι ηλικίας 25-45 ετών, οι περισσότεροι άνεργοι από κλάδους που μαστίζονται από την κρίση:
-το 24,8% προέρχεται από τις κατασκευές
-το 21,9% ήταν ιδιωτικοί υπάλληλοι
-το 18,1% είχαν επιχείρηση
-το 16,2% απασχολούνταν σε τουριστικά επαγγέλματα
-το 6,7% εργάζονταν στη Ναυτιλία.
Άνθρωποι καθημερινοί, απόκληροι μιας μεσαίας τάξης που έχασε τον δρόμο της και ενός πολιτικού συστήματος που απέτυχε. Άνθρωποι που αν μιλήσεις μαζί τους, θα μπορούν να σου κάνουν οικονομική ανάλυση της κρίσης και να σου εξηγήσουν, καλύτερα από τον καθένα, το γιατί φτάσαμε μέχρι εδώ.
Εν κατακλείδι
Πέραν από τις φιλανθρωπικές κινήσεις οργανώσεων και ομάδων, αυτό που θα απαλύνει την απόγνωση αυτών των ατόμων, είναι η άμεση, ανιδιοτελής βοήθεια από έναν συνάνθρωπο που στάθηκε λίγο πιο τυχερός. Και αυτή είναι η μόνη αλήθεια, στην τελική ευθεία του 2012. Δεν είναι κακό να διαβάζεις στις ειδήσεις τον μακάβριο απολογισμό της "τάξης" των νεοάστεγων και τα πρωτοσέλιδα του Reuters και του Associated Press για την ελληνική κρίση.
Κακό είναι να κάνεις πως δεν αντιλαμβάνεσαι το πρόβλημα που υπάρχει γύρω σου και να μένεις περιχαρακωμένος στους τέσσερις τοίχους και τη βολή του καναπέ, ακούγοντας Παντελίδη, ή Rihanna ή Χαρούλη (τυχαία παραδείγματα). Κάποιοι εκεί έξω δεν μπορούν και σίγουρα, δεν έχουν καν την διάθεση να ακούσουν τίποτα από τα παραπάνω. Ναι, ένα κάποιο βήμα, θα ήταν, να τους προσφέρεις λίγη από τη μουσική σου. Ή την αισιοδοξία σου μαζί με ένα πιάτο φαγητό.
247