«Είμαστε σταθερά επίμονοι και ανοιχτοί στη συμπόρευση με τη ΔΗΜΑΡ» είπε ο Βενιζέλος σε κοινή συνεδρίαση στελεχών και βουλευτών του την Τρίτη. Αυθημερόν η ΔΗΜΑΡ, σαν έτοιμη από καιρό, σαν θαρραλέα, ανακοίνωσε τη δημιουργία Επιτροπής Διεύρυνσης, της οποίας θα προΐστανται κορυφαία στελέχη της. Εις γάμου κοινωνίαν λοιπόν φαίνονται να οδηγούνται, αργά ή γρήγορα, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι κεντροαριστεροί συνεταίροι του Σαμαρά στη συγκυβέρνηση.
Αναμενόμενο, από μια άποψη, αφού οι ζυμώσεις υπάρχουν από καιρό. Ακόμη παλαιότερες είναι οι διαπιστώσεις για τις...........
«εκλεκτικές συγγένειες» μεταξύ πολλών στελεχών του κόμματος του Φώτη Κουβέλη με το ΠΑΣΟΚ, καθώς αρκετά εξ αυτών λοξοκοιτάζουν προς αυτή την κατεύθυνση από την εποχή Σημίτη. Όταν ακόμη ήταν στελέχη του ΣΥΝ – πριν από τη δημιουργία του «αριστερίστικου» ΣΥΡΙΖΑ.
Ήλθε λοιπόν η ώρα; Φαίνεται πως ήλθε. Αν και... με καθυστέρηση.
Το πρώτο – και σημαντικότερο έκτοτε – συμπέρασμα για το αποτέλεσμα των εκλογών του Μαΐου, το οποίο διατύπωσε το «Π» με τον πρωτοσέλιδο τίτλο του «Κεντροαριστερή πολυκατοικία», συνοδευόταν από την εξής παρατήρηση:
«Το πιθανότερο σενάριο είναι η προσφυγή σε νέες εκλογές. Όμως, ανεξάρτητα από την κατάληξη της τρέχουσας διαδικασίας, η κατακερματισμένη Κεντροαριστερά έχει ήδη μπει σε φάση αναδιάταξης, χωρίς να είναι ορατό πότε και πώς θα ανασυνταχθεί.
Στη διαδικασία αυτή το προβάδισμα ανήκει πλέον στον ΣΥΡΙΖΑ,
κύριο αποδέκτη των διαρροών του ΠΑΣΟΚ. Το εκλογικό του ρεύμα δύσκολα
μπορεί να ανακοπεί, πόσω μάλλον να αναστραφεί. Αν στις επόμενες εκλογές παγιωθεί η θέση του ΣΥΡΙΖΑ στα σημερινά υψηλά ποσοστά και το ΠΑΣΟΚ επιβεβαιώσει την άτακτη υποχώρησή του, τότε το προβάδισμα αυτό κατοχυρώνεται και η κεντροαριστερή ανασύνταξη “ανατίθεται”... επισήμως στον ΣΥΡΙΖΑ».
Λίγο παρακάτω επιχειρούσαμε να δούμε τη θέση του κατακρημνισθέντος ΠΑΣΟΚ στο νέο πολιτικό σκηνικό.
«Οι τραγικές εκλογικές επιδόσεις του ΠΑΣΟΚ λόγω της ταύτισης με τα μνημόνια και την τρόικα τα προηγούμενα χρόνια δεν αφήνουν
πολλά περιθώρια. Η επιβίωσή του συναρτάται με τη διατήρηση των διαύλων
επικοινωνίας με τους – τέως – ψηφοφόρους του ή, έστω, ένα σοβαρό τμήμα
τους, αλλά και με μια σαφή πολιτική στροφή προς την κοινωνία.
Η μέχρι στιγμής στάση του Βενιζέλου δείχνει ότι διεκδικεί έναν εξισορροπητικό
ρόλο μεταξύ των δανειακών δεσμεύσεων και της επαναδιαπραγμάτευσης
κάποιων όρων του μνημονίου, με παράλληλη διατήρηση του προφίλ του
κεντρικού πολιτικού παίκτη, αλλά και του εγγυητή της “παραμονής στο
ευρώ”. Ώστε να υπερβεί τη διαγραφόμενη πόλωση μεταξύ των δύο αντιπάλων
του.
Πάντως η τήρηση των ισορροπιών εκ μέρους του είναι δύσκολη
σε συνθήκες οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κατάρρευσης, που έχει
διογκώσει το ρεύμα οργής και απόγνωσης, το οποίο πλέον εκφράζεται και
εκλογικά με ιδιαίτερο δυναμισμό».
Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Ήρθε μια ακόμη εκλογική αναμέτρηση, η οποία ισχυροποίησε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά διατήρησε στα ίδια ποσοστά τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και τη ΔΗΜΑΡ. Επιπλέον σχηματίστηκε η συγκυβέρνηση Ν.Δ., ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ, υπό τον Αντώνη Σαμαρά, η οποία εκλήθη να υλοποιήσει τη σκληρότερη – για την κοινωνία, την οικονομία και την ίδια τη χώρα – συμφωνία για μέτρα λιτότητας.Υπό το βάρος των νέων εξελίξεων, αλλά και της διάψευσης των υποσχέσεων περί αναδιαπραγμάτευσης, σταδιακής απαγκίστρωσης από το μνημόνιο και όλα τα άλλα παρόμοια, μόλις τρεις μήνες μετά τη συγκρότηση της συγκυβέρνησης των τριών, τα δημοσκοπικά ποσοστά του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ καταρρέουν καθώς το άθροισμα των δύο κομμάτων, σύμφωνα με την πρόσφατη δημοσκόπηση της Pulse RC για το «Π», μόλις φτάνει το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Ιουνίου.
Και η προοπτική δεν μοιάζει, κατά κανέναν τρόπο, ευοίωνη.
Ορφανό οικόπεδο
Υπ’ αυτές τις συνθήκες λοιπόν φαίνεται πως στα επιτελεία των δύο κομμάτων πρυτανεύει η ανάγκη της διάσωσής τους. Και μια στρατηγική συμμαχία, η οποία θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές, μεταξύ των οποίων και η συγχώνευσή τους, μοιάζει να αποτελεί όρο απαραίτητο – αλλά ίσως όχι ικανό – για την ανάσχεση της πτώσης της πολιτικής επιρροής τους.
Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει ποια θα είναι η μορφή της μελλοντικής συνεργασίας τους. Ωστόσο ένα στοιχείο είναι αδιαμφισβήτητο: Κάποιος πρέπει να πάρει το προβάδισμα στην κούρσα για την ανάδειξη του αφεντικού στο οίκημα της «κεντροαριστερής πολυκατοικίας».
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει λάβει το προβάδισμα και την «εντολή», αλλά προς το παρόν, είναι αφιερωμένος στα καθήκοντα άσκησης του ρόλου της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Έχοντας ορίσει το συνέδριο της μετατροπής του σε ενιαίο κόμμα για την επόμενη άνοιξη, άφησε το χρονικό περιθώριο στο ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ να διεκδικήσουν ρόλο.
Με όρους εκλογικού αποτελέσματος, το 27% του ΣΥΡΙΖΑ και το 20% των ΠΑΣΟΚ και ΔΗΜΑΡ θα μπορούσαν να συγκροτήσουν δύο μέτωπα αρκετά ισχυρά ώστε να διεκδικήσουν με όρους ντέρμπι την πρωτοκαθεδρία στην Κεντροαριστερά.
Όμως οι αριθμοί είναι μόνο αριθμοί. Με πολιτικούς όρους τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Ιδίως όταν το ένα από τα δύο μέτωπα αποτελεί τον έναν εκ των δύο πυλώνων μιας κυβέρνησης που αποφασίζει τα πιο σκληρά μέτρα που έχουν επιβληθεί στον ελληνικό λαό εδώ και δεκαετίες και καταδικάζουν τους Έλληνες σε φτώχεια για πολλά χρόνια – και αυτή είναι μόνο μία από τις συνέπειες.
Το επόμενο ζήτημα είναι αν, αυτή την εποχή, υπάρχει ή αν έχει νόημα να υπάρχει ως πολιτικό οικόπεδο η Κεντροαριστερά, ώστε να μπορεί κάποιος σχηματισμός να διεκδικήσει την κυριότητα ή, έστω, τη νομή του. Οι όροι του πολιτικού παιχνιδιού στα χρόνια της τρόικας είναι εντελώς διαφορετικοί, όπως άλλωστε και οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων.
Συνεπώς και τα πολιτικά «στρατόπεδα» ορίζονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Έτσι ο όρος «Κεντροαριστερά» είναι περισσότερο «γεωγραφικός» ως προς την πολιτική καταγωγή των πολιτών και ψηφοφόρων παρά πολιτικός, με την έννοια της μελλοντικής τους τοποθέτησης ή των πολιτικών προταγμάτων με τα οποία θα μπορούσαν δυνητικά να συνταχθούν.
Ποιο είναι λοιπόν το διακύβευμα;
Στο χείλος της αβύσσου
Στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά δύσκολο να οριστεί το διακύβευμα, αν δεν υπάρξουν, πέρα από το σχέδιο της τρόικας, σαφή πολιτικά οράματα και σχέδια για το αύριο της χώρας. Η ρευστοποίηση του παλαιού πολιτικού τοπίου δεν έχει ακόμη οδηγήσει στην ιδεολογική και πολιτική αποκρυστάλλωση των σχηματισμών και των – πολιτικών και κοινωνικών – συμμαχιών που θα επαγγελθούν την έξοδο από την καταστροφή.
Σήμερα, για παράδειγμα, είναι εντελώς άγνωστο τι μπορεί να προσφέρει ιδεολογικά ή πολιτικά στο πάλαι ποτέ σοσιαλιστικό, ύστερα εκσυγχρονιστικό και πλέον μνημονιακό ΠΑΣΟΚ η προσθήκη στελεχών όπως ο Θεόδωρος Μαργαρίτης ή τι μπορεί να προσφέρει στην τέως ανανεωτική και νυν «υπευθύνως αριστερή» ΔΗΜΑΡ η προσθήκη στελεχών όπως ο Ηλίας Μόσιαλος – τυχαία τα ονόματα, απλώς δειγματοληπτικά, με βάση τη συχνότητα της δημοσιότητας της οποίας απολαύουν, αλλά πάντως χαρακτηριστικά πολιτικών αντιλήψεων και «ειδικού βάρους».
1. Όταν το ΠΑΣΟΚ ήταν παντοδύναμο, η επιθυμία των τότε ισχυρών στελεχών της Ανανεωτικής Αριστεράς γα προσέγγιση αντιμετωπιζόταν με σχετική αδιαφορία έως και αλαζονεία, αφού η πολιτική τους «προίκα» αθροιζόταν μόλις στο 1,5% που τους αντιστοιχούσε σε επίπεδο εκλογικής επιρροής από το 4% του ΣΥΝ και σε πολλαπλάσιες παραχωρήσεις σε επίπεδο εξουσίας εκ μέρους του ΠΑΣΟΚ.
Τώρα που το ΠΑΣΟΚ αντιμετωπίζει τον κίνδυνο είτε αφανισμού είτε συρρίκνωσης σε ποσοστά τέταρτου ή πέμπτου κόμματος οι παλαιοί ενοχλητικοί μουσαφίρηδες μοιάζουν με μια τέλεια σανίδα σωτηρίας.
2. Όταν πολλά ανανεωτικά στελέχη τού τότε ΣΥΝ έβλεπαν τη δημιουργία μιας μεγάλης «προοδευτικής» – άνευ άλλης διακριτικής σήμανσης – Κεντροαριστεράς, έτρωγαν πόρτα, πλην ελαχίστων, εξ αιτίας της αλαζονείας που γεννούσε η πίστη του σημιτικού ΠΑΣΟΚ ότι θα παρέμενε... για πάντα το κέντρο τού – ελληνικού πολιτικού – κόσμου. Έμεναν λοιπόν στον ΣΥΝ και τον «αριστερίστικο» ΣΥΡΙΖΑ ελλείψει άλλης προοπτικής.
Όταν έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, πίστεψαν ότι ήλθε η ώρα να διεκδικήσουν αυτοδυνάμως την πολιτική τους παρουσία και ρόλο. Το πέτυχαν επί δύο χρόνια. Όμως, καθώς, εξ αιτίας της μνημονιακής συγκυβέρνησης, το λάδι στο καντήλι της ΔΗΜΑΡ τελειώνει και κινδυνεύει να συρρικνωθεί οριστικά και ανεπιστρεπτί, αναζητούν στο ΠΑΣΟΚ την ευκαιρία της πολιτικής τους διάσωσης – υπό την έννοια της πρόσβασης σε ένα ακροατήριο ευρύτερο της στενής ιστορικής τους αναφοράς.
● Το πρώτο πρόβλημα σε αυτή τη διαδικασία είναι ότι ο γάμος αυτός άργησε πολλά χρόνια. Σαν ένας έρωτας τριαντάρηδων που έγινε γάμος στα γεράματα.
● Το δεύτερο είναι ότι γίνεται σε φάση καθοδική και για τους δύο. Από προνομιούχοι – ο ένας στο πολιτικό πεδίο και ο άλλος στο ιδεολογικό – που ήταν κατά το μεγαλύτερο μέρος της μεταχουντικής περιόδου, τώρα έφτασαν στα ύστερα του μεταπολιτευτικού συστήματος να αγωνίζονται για την επιβίωση.
● Το τρίτο εντοπίζεται στο δυσμενές πλαίσιο που ορίζει η αποικιοκρατική διακυβέρνηση με όρους τρόικας: από μεγαλεμπόρους «εκσυγχρονιστικών» οραμάτων έχουν μεταβληθεί σε επαίτες της επιείκειας των δανειστών.
● Το τέταρτο είναι ότι η προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί μια άγνωστη παράμετρο. Αν ολιγωρήσει και αποτύχει να δημιουργήσει το μεγάλο «δημοκρατικό και πατριωτικό μέτωπο» που ο ίδιος επαγγέλλεται, η επιβίωσή τους είναι σχεδόν διασφαλισμένη, έστω και με αδιευκρίνιστη μορφή, έστω στα όρια ενός συρρικνωμένου πολιτικού οικοπέδου.
Αν όμως ο Τσίπρας και οι συν αυτώ επιτύχουν τους πολιτικούς τους στόχους, τότε η αδηφάγος μνημονιακή άβυσσος είναι η μόνη προοπτική για το εγχείρημα των δύο μελλονύμφων. Και, πιστέψτε το, δεν θα φταίει κανείς άλλος πλην των ιδίων...