Πρόκειται για την πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η Κρίση που η ΕΕ λαμβάνει μια απόφαση που να συνάδει με την λογική. Πρώτη φορά! Έπρεπε βέβαια πρώτα να βρεθεί η Ευρωζώνη δύο εβδομάδες προ της οριστικής και μη αναστρέψιμης διάλυσης και, το πιο σημαντικό, να βρεθεί κάποιος που να πει στην κα Μέρκελ: «Όχι κυρία μου. Δεν υπογράφω, ο κόσμος να χαλάσει, τα ανόητα κείμενα που μου θέτεις.» Ο κύριος αυτός ήταν, βέβαια, ο κ. Μόντι ο οποίος βρήκε το σθένος (να κάνει κάτι που κανείς δεν είχε τολμήσει πριν) για έναν απλό λόγο: Εδώ και.........
δύο εβδομάδες, οι μεγάλες επιχειρήσεις της Βόρειας Ιταλίας ρευστοποιούν όσο-όσο και μαζικά περιουσιακά τους στοιχεία και μεταφέρουν τα κεφάλαια στην Ελβετία, στην Γερμανία, στο Λονδίνο και στην Νέα Υόρκη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η Ιταλία βρίσκεται στα πρόθυρα της πλήρους κατάρρευσης και ο κ. Μόντι είχε, το πολύ, δύο εβδομάδες για να κάνει κάτι πριν τον ανατρέψουν τα κόμματα που τον «στηρίζουν». Στήλωσε λοιπόν τα πόδια και έκανε αυτό που, αν είχε πράξει ο κ. Παπανδρέου πριν δυο χρόνια, ολόκληρη η Ευρώπη θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση σήμερα: Είπε ΟΧΙ!
Και τι κέρδισε; Τι πήρε; Τι κερδίσαμε όλοι από την πρώτη περίπτωση πραγματικής διαπραγμάτευσης; Δύο πράγματα.
Μέτρο πρώτο: Το πρώτο μέτρο που ανάγκασε την κα Μέρκελ να αποδεχθεί ο κ. Μόντι είναι αυτό που σας έχω κουράσει να επαναλαμβάνω από την αρχή της Κρίσης ότι έπρεπε να γίνει ως ελάχιστο: να κοπεί ο ομφάλιος λώρος που συνδέει την επανακεφαλαιοποίηση των πτωχευμένων τραπεζών με το δημόσιο χρέος των πτωχευμένων κρατών. Όπως προτείνω εδώ και δυο χρόνια (*), ο κ. Μόντι απαίτησε (και κέρδισε, τουλάχιστον στα χαρτιά) η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να γίνει άμεσα από το EFSF, χωρίς την μεσολάβηση του δημοσίου και χωρίς να επιβαρύνουν το δημόσιο χρέος αυτά τα κεφάλαια. Παράλληλα, να περάσει ο έλεγχος και η επιτήρηση των τραπεζών στην ΕΚΤ.
Μέτρο δεύτερο: Να μπορεί να δανείζεται ένα κράτος από το EFSF μέσα από απ’ ευθείας αγορά των ομολόγων του από το EFSF στις πρωτογενείς αγορές και όχι μέσα από την εξευτελιστική διαδικασία του Μνημονίου.
Πόσο σημαντικά είναι αυτά τα μέτρα για την Ευρωζώνη; Χωρίς το πρώτο μέτρο, το ευρώ δεν θα υπήρχε τον Σεπτέμβρη. Με την απαγκίστρωση των τραπεζικών ζημιών στην Ισπανία από το δημόσιο χρέος της Μαδρίτης, το ευρώ κέρδισε χρόνο. Το δεύτερο μέτρο, ακόμα και η ανακοίνωσή του (καθώς η εφαρμογή του ενδέχεται να εμποδιστεί από το Γερμανικό Κοινοβούλιο και το Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης), θα δώσει και μερικές ανάσες στην Ιταλία. Όμως, αυτά τα δύο μέτρα δεν λύνουν το πρόβλημα. Απλά «δανείζουν» άλλους μερικούς μήνες στο ευρω-σύστημα. Βλ. παρακάτω γιατί. Πριν πάμε εκεί ας δούμε τα του οίκου μας:
Τι σημαίνουν αυτά για την Ελλάδα; Πέραν του γεγονότος ότι διώχνουν για μερικούς μήνες την προοπτική της κατάρρευσης του ευρώ, δίνουν στην ελληνική κυβέρνηση ένα σημαντικό πάτημα να απαιτήσει, για πρώτη φορά, κάτι που μπορεί να επιβραδύνει την ελεύθερη πτώση της οικονομίας μας: Η ελληνική αντιπροσωπεία στις Βρυξέλλες να δηλώσει πως ό,τι ισχύει για την Ισπανία (που σίγουρα θα ισχύσει και για την Ιρλανδία) θα πρέπει να ισχύσει άμεσα και για την Ελλάδα. Δηλαδή, τα 30 δις που δανείστηκε το δημόσιο εκ μέρους των ελληνικών τραπεζών να μην καταγραφούν στο ελληνικό δημόσιο χρέος (αλλά να χρησιμοποιηθούν για αναπτυξιακά μέτρα μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων – αφήνοντας απ’ έξω το δημόσιό μας) και η επιτήρηση των ελληνικών τραπεζών να περάσει άμεσα στην ΕΚΤ. Να το πω απλά; Να μην τολμήσει η ελληνική αντιπροσωπεία να πατήσει ελληνικό έδαφος αν δεν έχει δηλώσει πρώτα ευθαρσώς και σε υψηλούς τόνους πως στην περίπτωση που δεν ισχύσει το πρώτο μέτρο και για την Ελλάδα, η ελληνική κυβέρνηση θα προβάλει βέτο στα πάντα. Δεν θεωρώ ότι στην περίπτωση που συμβεί αυτό «σωθήκαμε». Απλά ότι, αν δεν πετύχουμε αυτή την μικρή «νίκη», η νέα κυβέρνηση θα έχει αυτο-καταργηθεί.
Και η Κρίση;
Όπως έγραψα πιο πάνω τα δύο μέτρα που αποφασίστηκαν σε αυτή την Σύνοδο, αντίθετα με ό,τι έχει αποφασιστεί έως τώρα, συνάδουν με την λογική. Όμως σε καμία περίπτωση δεν αρκούν. Ο βασικός λόγος είναι ότι και τα δύο βασίζονται στα κεφάλαια ενός καθόλα τοξικού Ταμείου – του EFSF. Αυτό που πέτυχε η Ευρώπη ήταν να δημιουργηθεί ένα ορθολογικότερο σύστημα αναλήψεων από το EFSF. Όμως, ο τρόπος που συλλέγει το EFSF τα κεφάλαιά του παραμένει άκρως τοξικός. Το γιατί το είχα εξηγήσει αναλυτικά πριν ένα χρόνο – βλ. εδώ. Για αυτό αναφέρθηκα σε μέτρα που δανείζουν χρόνο στην Ευρωζώνη, χωρίς να αναστέλουν την κατάρρευση του ευρώ.
ΥΓ. Όσο για το αναπτυξιακό πακέτο μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που ανακοινώθηκε, πρόκειται για καθαρή απάτη, καθώς αφορά μόνο ένα επί πλέον αστείο ποσό 10 δις για ολόκληρη την Ευρώπη. Χαίρομαι πάντως που, επί τέλους, άρχισε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων να αναφαίρεται ως η λύση του προβλήματος της κρίσης επενδύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
(*) Στην πρώτη έκδοση της πρότασής μας για έξοδο από την Κρίση, γράφαμε τον Νοέμβριο του 2010, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η Σταθεροποίηση απαιτεί το σπάσιμο του φαύλου κύκλου στην παγίδα του οποίου έχει πιαστεί όλη η ευρωζώνη. Ποιος είναι αυτός; Η ευρωζώνη ταλανίζεται από δύο παράλληλες και αλληλένδετες κρίσεις. Όμως η ΕΕ επικεντρώνεται στην μία αγνοώντας επιδεικτικά την άλλη. Έτσι, η συνολική Κρίση χειροτερεύει. Πιο συγκεκριμένα, η κρίση που τραβά την προσοχή όλων, είναι η κρίση χρέους των υπερχρεωμένων κρατών. Η Ευρώπη ρίχνει όλο της το βάρος στη τιθάσευση αυτής της κρίσης μέσω περιορισμών, περικοπών, λιτότητας κλπ. Στο μεταξύ τα γιατροσόφια αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να φουντώνει η δεύτερη, παραμελημένη, κρίση που, δυστυχώς, είναι εξ ίσου σημαντική: Είναι η κρίση των ευρωπαϊκών τραπεζών στις οποίες 'ανήκει' το χρέος των υπερχρεωμένων κρατών.» Αυτός ο φαύλος κύκλος, συμπληρώσαμε στην πιο πρόσφατη έκδοση της πρότασής μας, για να σπάσει: «η ευρωζώνη δεν μπορεί να συνεχίσει με «εθνικά» τραπεζικά συστήματα στο πλαίσιο του κοινού νομισματικού συστήματος. Χρειάζεται έναν κοινό θεσμό που να επιτηρεί και να επανακεφαλαιοποιεί τις τράπεζες της ευρωζωνικής επικράτειας, ανεξάρτητα από τις εθνικές κυβερνήσεις. Για να το πω απλά, δεν νοείται πλέον να υπάρχουν ισπανικές, γαλλικές και ελληνικές τράπεζες εντός της ευρωζώνης, παρά μόνο όσον αφορά τα ονόματά τους τις έδρες τους και την ιστορία τους.» Η σημερινή απόφαση ανοίγει τον δρόμο για ένα τέτοιο εθρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα.
protagon