ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Το πρόβλημα της Ελλάδος , που είναι πρόβλημα κρατικού χρέους , όπως και εκείνο της Ιρλανδίας , που είναι πρόβλημα τραπεζικού χρέους , έχουν την ίδια βάση.
Τον υπερβολικό δανεισμό.
Αυτό βέβαια ισχύει για όλες τις χώρες του κόσμου.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία το δημόσιο χρέος , ως ποσοστό του ΑΕΠ , είναι στο 227% για την Ιαπωνία , 120% για την Ιταλία , 93% για τις ΗΠΑ, 20% για την Κίνα , ενώ το παγκόσμιο χρέος , ως απόλυτο νούμερο , ανέρχεται στα 41 τρίς δολάρια.
Αν συμπεριλάβουμε τα κρυφά χρέη των χωρών προς συνταξιοδοτικά ταμεία , κλάδους υγείας , εξοπλισμούς κλπ , το παγκόσμιο κρατικό χρέος ξεπερνά σήμερα τα 150 τρίς δολάρια , χωρίς να συνυπολογίζονται το ιδιωτικό και χρηματοοικονομικό χρέος.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό το χρέος δεν πρόκειται να αποπληρωθεί ποτέ , θα αναχρηματοδοτείται αιώνια , δημιουργώντας την εξάρτηση δανειστών-δανειοληπτών , η οποία κινεί τον κόσμο.
Η ουσία έγκειται στη παραγωγική βάση κάθε ..........χώρας , γιατί αυτή καθορίζει τελικά το ισοζύγιο πληρωμών , που αποτελεί τον δείκτη της ζήτησης και προσφοράς του νομίσματος της εν λόγω χώρας.
Οι περισσότεροι νομίζουν ότι το νόμισμα ή το χαρτονόμισμα , που εκδίδει η κάθε Κεντρική Τράπεζα , είναι αυτό που λέμε Χρήμα.
Στην πραγματικότητα τα νομίσματα ή τα χαρτονομίσματα αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% εως 2% της συνολικής Προσφοράς Χρήματος(Μ3).
Το υπόλοιπο 98% της προσφοράς χρήματος δημιουργείται από το τραπεζικό σύστημα.
Η ΕΚΤ και οι Εθνικές κεντρικές τράπεζες ελέγχουν την προσφορά χρήματος και συνεπώς τη δημιουργία πιστώσεων , τη χορήγηση
Τραπεζικών δανείων.
Επομένως η χορήγηση τραπεζικών δανείων είναι στην πραγματικότητα δημιουργία χρήματος.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς συνδέεται αυτό το χρήμα με το Κρατικό χρέος.
Η απάντηση είναι μία.
Μέσω Ομολόγων ως εξής:
Τα κράτη εκδίδουν κρατικά ομόλογα.
Οι ιδιωτικές τράπεζες τα αγοράζουν και τα καταθέτουν , ως εγγύηση στην ΕΚΤ , για να δανεισθούν με τη σειρά τους ζεστό χρήμα , για λογαριασμό των πελατών τους (νοικοκυριών και επιχειρήσεων).
Το ίδιο ακριβώς κάνουν και με δικά τους προϊόντα π.χ στεγαστικά δάνεια, στηριζόμενοι στην αρχή της τιτλοποίησης απαιτήσεων.
Η πιστωτική αυτή επέκταση , ενώ στη Γερμανία κρατήθηκε κοντά στο 0% , στις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου ανήλθε στα επίπεδα του 20% με 30% σε ετήσια βάση , από το 1999 , χρονιά ίδρυσης της ΕΚΤ.
Αυτή ήταν μια συνειδητή επιλογή της Ε.Ε και της ΕΚΤ , που οδήγησε όμως σε μη ελεγχόμενη ανάπτυξη των χωρών της περιφέρειας και μέσω της ενίσχυσης της κατανάλωσης αυτών των χωρών , στην δημιουργία πλεονασματικών προυπολογισμών για τις χώρες του Βορρά , που επέμεναν στις αρχές του Συμφώνου Σταθερότητας.
Την ίδια χρονική στιγμή , το 1999 , κάνουν δυναμικά την εμφάνισή τους παγκοσμίως οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί (Morgan Stanley, Lehman Brothers , Goldman Sachs) , που εκδίδουν παράγωγα (τοξικά) προϊόντα , με βάση την τιτλοποίηση μελλοντικών απαιτήσεων, κυρίως στεγαστικών δανείων χαμηλης εξασφάλισης (sub-primes loans), προκειμένου να εκμεταλλευθούν την τεράστια ρευστότητα που δημιουργείται.
Αυτή ήταν μια άλλη συνειδητή επιλογή των ΗΠΑ , Αγγλίας και Γερμανίας , που δημιούργησε μια τεράστια δευτερογενή και ανεξέλεγκτη πιστωτική επέκταση , καθ’όσον οι χρηματοπιστωτικοί αυτοί οργανισμοί λειτουργούν πλέον ΚΑΙ ως εμπορικές τράπεζες , εκτός οποιουδήποτε ελέγχου ( π.χ θέσπιση φόρου στις χρηματιστηριακές συναλλαγές).
Η εξέλιξη αυτή διευκολύνθηκε από το γεγονός ότι στα τέλη του 1999 καταργήθηκε στις ΗΠΑ , με το νόμο Glass-Steagall , η από το 1933 διάκριση μεταξύ εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών , αλλά και η αυστηρή εποπτεία του χρηματοπιστωτικού τομέα , που απαγόρευε στις εμπορικές τράπεζες να ασχολούνται με επενδυτικές δραστηριότητες.
Από τα μέσα του 2007 , όταν έσκασε η φούσκα των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ , το ντόμινο άρχισε να κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση , από τον χρηματοπιστωτικό τομέα στον τραπεζικό και εν συνεχεία στα κράτη και την πραγματική οικονομία.
Μέσα σ’αυτό το χάος είναι προφανές ότι η Ε.Ε χρειάζετο , και εάν ακόμη δεν το επιθυμούσε , ισχυρά οικονομικά εργαλεία για να ελέγξει το σύστημα.
Η αρχιτεκτονική όμως της Νομισματικής Ένωσης στο χώρο της Ευρωζώνης διέθετε μόνον την ΕΚΤ , για να ελέγχει ουσιαστικά μόνον την προσφορά χρήματος και το διατραπεζικό επιτόκιο.
Η Ε.Ε αδιαφόρησε πλήρως για την εφαρμογή ενιαίας δημοσιονομικής πολιτικής μέσω ΚΑΙ της οποίας θα επιτύγχανε την πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης(Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών κρατών).
Η δημοσιονομική πολιτική , που εφαρμόζεται σήμερα από την Ε.Ε , είναι εντελώς ανεπαρκής , καθ’όσον στηρίζεται σ’έναν Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό , στον οποίον συμμετέχουν τα κράτη μέλη με το 1,05% έως 1,27% του ΑΕΠ τους.
Το περίεργο είναι ότι η Ε.Ε το 1999 έθεσε τους παρακάτω όρους για μια αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία με την υπογραφή:
α) του Συμφώνου σταθερότητας ( πληθωρισμός μέχρι 2% , ετήσιο έλλειμμα προϋπολογισμού μέχρι 3% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος μέχρι 60% του ΑΕΠ )
β) του Συμφώνου ανταγωνισμού ( εξάλειψη δασμών , ποσοστώσεων, επιδοτήσεων) και
γ) την δημιουργία της ΕΚΤ,
δηλαδή έθεσε τους στόχους για δημοσιονομική πειθαρχία με μόνο μέσον την Νομισματική πολιτική , χωρίς μέτρα φορολογικής και εισοδηματικής πολιτικής.
ΔΙΕΞΟΔΟΣ
Ως αναγκαία συνθήκη για διέξοδο από την σημερινή κρίση προτείνεται από πολλούς αναλυτές η έκδοση ευρωομολόγου.
Τι σημαίνει τούτο.
Κάθε χώρα ΔΕΝ θα εκδίδει κρατικά ομόλογα , αλλά ομόλογα θα εκδίδει μόνον η ΕΚΤ για λογαριασμό των κρατών μελών.
Αποτέλεσμα τούτου θα είναι:
α) η εξίσωση του κόστους δανεισμού για όλες τις χώρες μέλη(εκτός της Γερμανίας που δανείζεται πολύ χαμηλά)
β) η πάταξη της κερδοσκοπίας , που σήμερα συντελείται μέσω των spreads (διαφορά επιτοκίου των Ελληνικών από τα Γερμανικά ομόλογα) και των CDS (ασφάλιστρο κάλυψης κινδύνου).
Σημειωτέον ότι τα cds αναπτύχθηκαν ραγδαία , ως παράγωγα προϊόντα , μεταξύ των ετών 1999 και 2007 και οι αγοραπωλησίες επ’αυτών στο ίδιο διάστημα ανήλθαν στο αστρονομικό ποσόν των 50 τρίς δολάρια και
-4-
γ) ο έλεγχος των προϋπολογισμών των κρατών μελών , με σκοπό την δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων (κρατικά έσοδα > κρατικων
δαπάνων ,στις οποίες δαπάνες δεν περιλαμβάνονται οι τόκοι δανείων), έτσι ώστε να αναχρηματοδοτείται το χρέος με πτωτική τάση.
Εκ παραλλήλου η βελτίωση της παραγωγικής βάσης κάθε χώρας θα είναι η ικανή συνθήκη που θα επιτρέψει την δημιουργία θετικού ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, πράγμα που θα ισχυροποιήσει το κοινό νόμισμα και θα δώσει την δυνατότητα για παραπέρα δημοσιονομική προσαρμογή στην Ευρωζώνη , με την εφαρμογή κοινής φορολογικής πολιτικής (κοινοί συντελεστές φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων) και κοινής εισοδηματικής πολιτικής (εξίσωση αμοιβών).
Για την στήριξη αυτού Θα χρειασθεί επι πλέον:
α) η δημιουργία Ευρωπαϊκού μηχανισμού αξιολόγησης κρατών και τραπεζών
β) η δημιουργία μηχανισμού στήριξης όχι μέχρι το 2013 , αλλά ισόβια , για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγορών προς τις χώρες της Ευρώπης και
γ) η απόσυρση της απειλής επιβολής ποινών προς τις χώρες μέλη , που παρεκκλίνουν απο τούς στόχους , γιατί τούτο δημιουργεί αρνητικό ψυχολογικό κλίμα στις αγορές.
Αυτή η Ευρωπαϊκή προοπτική ισχυροποίησης της Ευρωζώνης και εξόδου απο την κρίση είναι σύμφωνη με τις εξαγγελίες των Ζακ Ντελόρ και Ζακ Ατταλί για πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης , όπως τούτο καταγράφηκε στη Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992.
Οι Ευρωσκεπτικιστές ισχυρίζονται οτι η παρούσα κρίση είναι η αρχή του τέλους για την Ε.Ε.
Κατά την άποψή μου, η φυγή προς τα εμπρός , δηλαδή η ενοποίηση της Ε.Ε είναι η μοναδική διέξοδος.
Ειδικά για την Ελλάδα , η διέξοδος απο την κρίση είναι να δεχθούμε , ότι η κρίση είναι η μοναδική ευκαιρία διαρθρωτικών αλλαγών.
Σε κάθε περίπτωση προαπαιτούμενο παραμένει η δημοσιονομική εξυγίανση.
Το ερώτημα είναι με ποιό κόστος;
Και η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι καθαρά πολιτική.
24, Νοεμβρίου 2010
Α.Σ