Κυριακή 22 Αυγούστου 2010

Οι απολύτως απαραίτητοι

Μια προσέγγιση του Αλέξανδρου Πιστοφίδη στο βιβλίο του Ευγένιου Ανδρικόπουλου

Η νέου τύπου τεχνολογική επανάσταση, η αποκαλούμενη quantum computing και quantum communication, υπόσχεται να κάνει τους υπολογιστές και τις επικοινωνίες ακόμη πιο ταχύτερες. Κάθε μέρα, νέα λογισμικά και τεχνολογίες επικοινωνίας έρχονται να συμπιέσουν το χρόνο, να επιταχύνουν τη δραστηριότητα και να επεξεργαστούν μεγαλύτερες μάζες πληροφοριών.

Ζούμε στον τεχνολογικό κόσμο της ταχύτητας, που μετριέται με νανοδευτερόλεπτα. Είναι πιθανόν τα ίδια τεχνολογικά θαύματα που υπόσχονται να μας απελευθερώσουν, να έχουν αρχίσει να μας σκλαβώνουν σ ένα δίχτυ συνεχώς επιταχυνόμενων συνάψεων απ όπου δε φαίνεται να υπάρχει διαφυγή; Αν αυτή η νέα τεχνολογική επανάσταση αφορά μόνο στην ταχύτητα και στην οικονομική αποδοτικότητα, τότε κινδυνεύουμε να χάσουμε κάτι πιο πολυτιμότερο και από το χρόνο Να χάσουμε την αίσθηση του τι σημαίνει να είμαστε άνθρωποι που νοιαζόμαστε για τους συνανθρώπους μας.

Και αν φτάσουμε εκεί (είμαστε ήδη καθ’ οδόν), τότε το βιβλίο επιστημονικής φαντασίας του Ευγένιου Ανδρικόπουλου δεν θα είναι καθόλου προϊόν φαντασίας αλλά ωμή πραγματικότητα. «Για να αναπαραχθεί το σύστημα που θα υπηρετεί τους αξιωματούχους και τον ηγέτη δεσπότη, θα πρέπει να περιοριστεί στους απολύτως απαραίτητους, στους προσεκτικά επιλεγμένους. Οι άλλοι, οι απροσάρμοστοι», θα αποτελούν τους απόβλητους» του τεχνοκρατικού «Brave New World» του Ανδρικόπουλου. Για την ευχέρεια του Ευγένιου στο ..........
.γράψιμο, στη φαντασία και στην τέχνη της απογείωσης και της περιπλάνησης στο δάσος της ανθρώπινης ιστορίας, δεν χρειάζονται πολλές κουβέντες. Ο Ευγένιος αποδεικνύει ότι είναι ένας θαυμάσιος ξεναγός που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού του. Το σκεπτικό του μυθιστορήματος δεν είναι καθόλου αποκύημα νοσηρής φαντασίας ενός τρελού φαντασιόπληκτου.

Πριν εικοσιτέσσερις αιώνες περίπου, ο φιλόσοφος, που επηρέασε τον κόσμο όσο κανείς άλλος, ο Αριστοτέλης, είχε γράψει «όταν τα σκάφη θα κινούνται από μόνα τους…όταν οι σαϊτες των υφαντών θα υφαίνουν από μόνες τους… τότε δεν θα έχει ανάγκη και ο αφέντης τον σκλάβο του».

Μπορεί ο φιλόσοφος της λογικής και του «χρησιμοθηρισμού»να μη μας είπε, τι θα γίνει με τους περιττούς, αλλά ο καθένας μας μπορεί να το εικάσει. Μπορεί να μην αρέσει στον ιδεαλιστή Ανδρικόπουλο η άποψη ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες ήταν σχεδόν πάντα πρακτικές και χρησιμοθηρικές, αλλά δυστυχώς έτσι είναι. Μπορεί, οι ανθρώπινες κοινωνίες να σταμάτησαν κάποια στιγμή να σκοτώνουν τους αιχμαλώτους αλλά να τους χρησιμοποιούν σαν δούλους, αυτό όμως το έκαναν μόνο και μόνο για να τους εκμεταλλευτούν οικονομικά. Αυτό άρχισε να γίνεται όταν τα μέσα παραγωγής είχαν εξελιχθεί ώστε ένας δούλος να παράγει περισσότερα (κέρδος-υπεραξία) από τα απαραίτητα για την αναπαραγωγή του και όχι γιατί π.χ. οι Ελληνες και οι Ρωμαίοι ήταν καλύτεροι άνθρωποι από τους Ρώσους, Σκανδιναβούς ή Γερμανούς που δεν γνώρισαν δουλεία, γιατί απλώς δεν άφηναν αιχμαλώτους. Όπως γράφει και ο Ι. Wallerstein, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Yale, στο βιβλίο του «Το τέλος του κόσμου όπως τον ξέρουμε». Wallerstein:The End of the World As We Know it-Social Science for the Twendy first Century. Minneapolis. Univ. of Minesota Press 1999): «σκοπός της δουλείας και του ρατσισμού δεν ήταν ποτέ να αποκλείει ανθρώπους, πολύ λιγότερο να τους εξοντώνει, αλλά να τους κρατάει μέσα στο σύστημα ως Untermenschen (υπανθρώπους), ώστε να υφίστανται οικονομική εκμετάλλευση και να χρησιμοποιούνται πολιτικά ως αποδιοπομπαίοι τράγοι», για όσον καιρό τους χρειάζεται βεβαίως. Μετά απ’ αυτό που συνέβη στη Γερμανία των πολλών νομπέλ, του Γκαίτε και του Βάγκνερ, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει στο μέλλον ακραίες «τελικές λύσεις». Ηδη, στην πιο σύγχρονη οικονομία και κοινωνία, στις ΗΠΑ, είχαν ακουστεί, δειλά βεβαίως στην αρχή, γνώμες για τη δημιουργία κέντρων (στρατόπεδων) για μακροχρόνια ανέργους με αναγκαστική «κοινωνική» εργασία. Αν διαβάσει κανείς το βιβλίο του Ανδρέα Ανδριανόπουλου «Παγκοσμιοποίηση και Νέα Οικονομία» (Εκδόσεις Libro 1999), θα καταλάβει γιατί μια μελλοντική κοινωνία με τους «απολύτως απαραίτητους» και τους «απόβλητους» δεν είναι τόσο μακριά.

Μπορεί το περιεχόμενο του μυθιστορήματος του Ανδρικόπουλου να φαίνεται εκ πρώτης όψεως απαισιόδοξο, δεν είναι όμως και δεν θα μπορούσε, λαμβάνοντας υπόψη τη μαχητικότητα του Ευγένιου. Εχει κάτι από τη αισιοδοξία του Α. Σαμαράκη (βλέπε το Λάθος), όπου εντέλει «όλα, ακόμα και τα πιο τέλεια συστήματα είναι κουτά ή ενέχουν κάποιο λάθος, τον άνθρωπο. Πολύ σπάνια τα συστήματα μπορούν να δουν αυτό που συμβαίνει κάτω από τη μύτη τους. Απ’ τη στιγμή που μπαίνουν στη λογική της συντήρησης, απ’ τη στιγμή που εναντιώνονται στο άνοιγμα του μυαλού και στην ιδέα της αλλαγής, αρέσκονται να πιστεύουν στην ίδια τους την προπαγάνδα. Και η πιο κραταιά γραφειοκρατία μπορεί να έχει όλες τις πληροφορίες αλλά λόγω έλλειψης ευελιξίας και καθαρής σκέψης να μην μπορεί να αντιδράσει και να καθορίσει τα γεγονότα και αυτό είναι το ευχάριστο.

Επιστήμη, οικονομία, πολιτική και τεχνολογία δίχως φιλοσοφία είναι ολέθρια και όσο θα αυξάνονται οι καλά πληροφορημένοι και ενήμεροι άνθρωποι του καιρού μας, τόσο περισσότερο θα απομακρύνεται ο εφιάλτης μιας κοινωνίας των απολύτως απαραίτητων (ξύπνιων).. Αυτά θα μπορούσαν να είναι τα δυο γενικά συμπεράσματα του βιβλίου του Ευγένιου και τα οποία εξηγούν την μαχητική του παρουσία στα μπλογκς. Συνιστώ ανεπιφύλακτα το βιβλίο αυτό. Είναι επίκαιρο και το σημαντικότερο, διαβάζεται ευχάριστα ακόμη και από αναγνώστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με τους τεχνολογικούς όρους του κόσμου της πληροφορικής.
Το kafeneio-gr ενθαρρύνει τους αναγνώστες να εκφράζουν τις απόψεις τους μέσα από την ιστοσελίδα μας. Παρακαλούμε όμως τα κείμενα να μην είναι υβριστικά, να μην παραπέμπουν σε άλλους ιστότοπους, να γράφονται στην ελληνική ή την αγγλική γλώσσα (όχι greeklish), να είναι κατανοητά και τέλος να είναι κατά το δυνατόν σύντομα. Είναι αυτονόητο πως η ομάδα διαχείρισης φέρει ευθύνη μόνο για τα επώνυμα άρθρα των συντακτών και των συνεργατών της.

Σας ευχαριστούμε για την συμμετοχή σας.

AddToAny