Γράφει ο Θεόδωρος ΚουτρούκηςΟι πολιτικοί ταγοί της χώρας θα κληθούν προσεχώς να θέσουν «τον δάκτυλον επί των τύπων των ήλων» αναφορικά με το εθνικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης. Όλες σχεδόν οι προηγούμενες κυβερνήσεις απέφευγαν να αντιμετωπίσουν το ακανθώδες αυτό ζήτημα, προκρίνοντας εμβαλωματικές λύσεις, με τη μύχια προσδοκία ότι θα ολοκλήρωναν τη θητεία τους δίχως να υποχρεωθούν να ασχοληθούν σοβαρά με το θέμα.
Οι κρατικές παρεμβάσεις πυροσβεστικού τύπου συχνά δεν αποτελούσαν τη λύση αλλά μέρος του προβλήματος. Το σύνηθες πακέτο των ασκούμενων πολιτικών περιελάμβανε μεταξύ άλλων: α. εξασφάλιση αυξημένων συνταξιοδοτικών παροχών σε εύπορες σχετικά ομάδες πίεσης, παροχές που υπερέβαιναν την κεφαλαιοποίηση των εισφορών τους και επιβάρυναν υπέρμετρα τον κρατικό προϋπολογισμό, β. παροχή σύνταξης σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού, που συνέβαλαν ελάχιστα στην ασφαλιστική αποταμίευση, εξασφάλιζαν την κατώτατη σύνταξη και έπειτα πίεζαν αποτελεσματικά για αυξήσεις, γ. άσκηση «φιλολαϊκής πολιτικής» αυξήσεων στις κατώτατες –κυρίως– συντάξεις από ποικιλόχρωμές κυβερνήσεις με αμιγώς προεκλογικά κριτήρια δίχως αναλογιστική μελέτη.
Το τελευταίο διάστημα οι ..........
κρατικές πολιτικές για τις συντάξεις χαρακτηρίζονται από μια μακιαβελική εφαρμογή του διαίρει και βασίλευε στις γενιές των ασφαλισμένων. Σε αυτό το πελατειακό και πολυκερματισμένο σύστημα ορισμένες ομάδες ασφαλισμένων, που διαθέτουν προνομιακή σχέση με την εξουσία, συχνά κατορθώνουν να διατηρούν το δικαίωμα των – πρεσβύτερων κυρίως– μελών τους να συνταξιοδοτούνται με διαφορετικές προϋποθέσεις από τους υπόλοιπους απασχολούμενους, παρότι όλοι διαθέτουν όμοια εργασιακά χαρακτηριστικά.
Ακόμη, με μια πρωτοφανή συμπαιγνία, κράτος, επιχειρήσεις, ομάδες εργαζόμενων και ορισμένα εργατικά συνδικάτα μετακυλύουν στα ταμεία –ιδίως το ΙΚΑ– το κόστος της πρόωρης αποχώρησης από την εργασία προνομιούχων ασφαλισμένων, με τα αντίστοιχα παχυλά κονδύλια να αντλούνται από τον ίδιο «κουμπαρά» και να φορτώνονται ερήμην στις μέλλουσες γενιές ασφαλισμένων.
Δεδομένων των συνθηκών, οι συνταξιούχοι θα συνεχίσουν να απομυζούν τις πενιχρές αποταμιεύσεις του συστήματος, ενώ στο εγγύς μέλλον οι φορολογούμενοι θα κληθούν να καλύψουν τις μαύρες τρύπες των ασφαλιστικών οργανισμών που θα διευρύνονται από την ιδεολογία του όποιος πρόλαβε τον Κύριο είδε.
Πιθανότατα, οι νεώτεροι εργαζόμενοι θα λησμονήσουν τους όρους συνταξιοδότησης των πρόωρα αποχωρούντων συναδέλφων τους και θα βιώσουν τον προσδιορισμό της δικής τους σύνταξης υπό συνθήκες αστρονομικών ελλειμμάτων, όταν μια δρακόντεια πολιτική απόφαση θα είναι αναπόδραστη. Τότε η πολυθρύλητη κοινωνική αλληλεγγύη των γενεών του τρέχοντος αναδιανεμητικού συστήματος θα κλονιστεί συθέμελα.
Το ασφαλιστικό πρόβλημα μοιάζει με ένα σύγχρονο Τιτανικό · η σύγκρουση με το παγόβουνο έχει ήδη επέλθει · οι ναυτικοί παλεύουν με τα νερά στα κοίλα του πλοίου · η ορχήστρα συνεχίζει να παίζει αδιάφορα ένα νωχελικό βαλς στη σάλα του χορού · οι επιβάτες, μοιρασμένοι σε καταστρώματα διαβαθμισμένης πολυτέλειας, πρέπει να εγκαταλείψουν το πλοίο κατεπειγόντως. Και οι βάρκες δεν επαρκούν για όλους…
* Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου