Η λαθρανάγνωση των κρεμασμένων εφημερίδων στα μανταλάκια των περιπτέρων είναι πάγια συνήθεια των διερχομένων, ιδιαίτερα τώρα που η οικονομική κρίση άνοιξε ακόμα περισσότερο την ψαλίδα και βρίσκει όλο και περισσότερους με άδεια την τσέπη για πράγματα που δεν ικανοποιούν ακόμα και τις πιο απαραίτητες βιολογικές ανάγκες.
Λαθραναγνώστης κι εγώ με την άκρη του ματιού μου, βρέθηκα να βαδίζω αφύσικα, κάνοντας επιδέξιες στροφές πότε δεξιά και πότε αριστερά, άλλοτε σκύβοντας και άλλοτε κουτουλώντας σαν τα αυτοκινητάκια του Λούνα Παρκ στους κοσμοπλημμυρισμένους αθηναϊκούς δρόμους. Μαυρισμένα μανταλάκια από την αέρινη μπογιά των εξατμιζόμενων αερίων, συγκρατούσαν τις πρωινές εφημερίδες με τα δημοσκοπικά ποσοστά των υποψηφίων διεκδικητών της αρχηγίας της Νέας Δημοκρατίας μετά την πρόσφατη συντριπτική ήττα της, κυρίως του Αντώνη Σαμαρά και της Ντόρας Μπακογιάννη. Ανοιγόκλειναν την ψαλίδα της διαφοράς τους στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων κι έσπειραν το φόβο της ήττας ανάλογα με τα συμφέροντά τους.
Στη μικρή βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Γκαίτε μας περίμεναν καλόκαρδες γερμανίδες καθηγήτριες για να μας δώσουν τα φώτα τους σχετικά με την αύξηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για την ανάγνωση των βιβλίων. Στη Γερμανία, σύμφωνα με έρευνες, παρόλη την οικονομική κρίση, δε μειώθηκαν οι πωλήσεις των βιβλίων. Απέναντι από το κάθισμά μου, ανάμεσα στους διαδρόμους των κάθετων προς τις μεγάλες ευήλιες τζαμαρίες σιδερένιων ραφιών, σε λεπτά σχοινάκια που ένωναν τις παράλληλες σειρές των ραφιών μεταξύ τους ήταν κρεμασμένες με μανταλάκια μικρές φωτογραφίες και εικόνες διαφόρων θεμάτων. Έμοιαζαν με τις απλώστρες των ρούχων στα σοκάκια της παλιάς Κέρκυρας, μόνο που δεν εικόνιζαν εσώρουχα, πουκάμισα και παντελόνια. Έδειχναν καραβάκια, τρενάκια, αεροπλανάκια, φυτά, ζώα, όμορφα καταπράσινα λιβάδια…. Ανάμεσά τους κι ένα ανοιχτό φαλίδι σε ζωγραφισμένο φόντο με .............
μικροσκοπικά πολύχρωμα άνθη. Αυτό το ανοιχτό ψαλίδι πρόσεξα ανάμεσα σε όλα τ΄ άλλα, σαν να με μαγνήτιζε η χαρούμενη αυτή ζωγραφιά όση ώρα άκουγα τη γερμανική εισήγηση της καθηγήτριας από το Ανόβερο. Αυτή την εικόνα διάλεξα όταν αρχίσαμε να δουλεύουμε βιωματικά και κληθήκαμε να διαλέξουμε μία από τις εικόνες που μας θύμιζαν κάτι εξαιρετικό από τα παιδικά μας χρόνια.
Ταξίδεψα στο μικρό εργαστήρι της μάνας, εκεί στο πέτρινο προσεισμικό σπίτι με το ξύλινο πάτωμα και το άβαφο κυπαρισσένιο ταβάνι. Οσμίστηκα τη μυρωδιά από τις νεαρές μαθήτριές της, το μαγκάνι με το ελίτικο κάρβουνο, άκουσα το ποδοκίνητο γάζωμα της ραπτομηχανής Singer κι ένιωσα το φόβο του ανοιχτού ψαλιδιού την ώρα που ετοιμαζόταν να κόψει το σημαδεμένο ύφασμα πάνω στο τραπέζι.
Κριτς-κρατς, κριτς-κρατς… κι ο πατέρας να μπαίνει και να αποθαρρύνει φοβούμενος απρόσμενο λάθος στα σημάδια...
- Το μέτρησες καλά μωρή γυναίκα, μήπως έκανες κανένα λάθος, είσαι σίγουρη;
Και τότε άρχιζε το ξαναμέτρημα για να επιβεβαιωθεί ότι το σαπουνάκι είχε σωστά σημαδέψει τις διαστάσεις της κυρίας στο επίσημο χριστουγεννιάτικο ένδυμα. Ήταν πρακτική μοδίστρα η κυρά-Ζωή, έδινε όμως όλη της την αγάπη στην τέχνη της και δεν έκανε επιπόλαιες κινήσεις. Μετρούσε προσεκτικά και πολλές φορές. Σημείωνε ευδιάκριτα τους αριθμούς και τα γράμματα που αντιστοιχούσαν στα διάφορα μέρη του σώματος των πελατισσών της και τα δημιουργήματά της ομόρφαιναν, στόλιζαν το κορμί και την ψυχή.
Έφυγα ενθουσιασμένος και κατάκοπος από το Ινστιτούτο αργά το απόγευμα, γεμάτος αισιοδοξία για πράγματα που φαίνονται ανέφικτα, αλλά που όταν προσπαθήσεις θα υπάρξει αποτέλεσμα. Πώς να συνηθίσεις τον έλληνα της ηλιοφάνειας και της ανέμελης και ταξιδιάρας θάλασσάς του να συγκεντρωθεί στις άχαρες(;) σελίδες ενός βιβλίου! Κατηφόρισα προς την Ομόνοια και από εκεί στις φτωχογειτονιές της οδού Αχαρνών.
Αλήθεια πόσο μεγάλωνε το άνοιγμα της ψαλίδας. Μα δεν είχε καθόλου τέχνη ο σχεδιαστής; Ούτε καρδιά θα πρέπει να είχε, διαφορετικά δε θα έκανε τόσα λάθη στο κόψιμό της ….. Ανθρώπινα ρετάλια στιβαγμένα στα υπόγεια της βρωμερής υγρασίας, με τ΄ αποφάγια από τις μισάνοιχτες σακούλες των σκουπιδιών. Απόκληροι της κοινωνίας που κανείς δε νοιάζεται για την τύχη τους λες και δεν πίνουν από την ίδια πηγή της ζωής. Ρακοσυλλέκτες, ζητιάνοι κάθε είδους ντόπιοι και μετανάστες που αναγκάζονται να κλέψουν και να βιάσουν ανά πάσα στιγμή εμάς τους βολεμένους και τους άλλους τους πραγματικούς κλέφτες, που όταν σχεδίαζαν δε σκέφτηκαν. Με το σαπουνάκι της μοδίστρας χάραξαν το όρια της επικράτειάς τους έτσι ώστε να μη μείνει κάτι και για τους άλλους. Κατάστρεψαν την οικονομία και τον ανθρωπισμό. Πώς μπόρεσαν και άνοιξαν τόσο την ψαλίδα της διαφοράς ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς χωρίς καμιά τύψη! Πώς δε βρέθηκε κανένας να τους σταματήσει να τα ξαναμετρήσουν, κι αν βρέθηκε γιατί δεν τον άκουσαν;
Μα τα σχέδια είναι των μεγάλων και των εμπείρων με τα απορρυθμισμένα ακουστικά βαρηκοΐας και το στέμμα της αυτοπεποίθησης από την «καριέρα» της διαδρομής. Οι νέοι ευτυχώς αντιδρούν, μέχρι και αυτοί να μεγαλώσουν και ν΄ αρχίσουν να κόβουν και να ράβουν ανάλογα με το δικό τους συμφέρον.
- Για δες η Δαμανάκη από αγωνίστρια στο Πολυτεχνείο, Επίτροπος στις Βρυξέλλες! Λαμπρή πορεία, ακούστηκε από το καφενείο εκεί κοντά στον Άγιο Νικόλα.
- Όλοι φταίξανε, αλλ΄ αυτός ο χοντρούλης το παράκανε απάντησε ένας άλλος από τη διπλανή καρέκλα. Τα έδωσε όλα στους δικούς του, τραπεζίτες, βιομήχανους κι εφοπλιστές, άνοιξε τόσο την ψαλίδα…! Τι θα γίνουμε; Μετά τις γιορτές θα απολύσουν και το γαμπρό μου, πριν ένα μήνα απόλυσαν την κόρη μου. Ευτυχώς έχουμε τη σύνταξή μου, να μην πεθάνουν της πείνας τα εγγονάκια μου!
Αλήθεια πότε θα ΄ρθουν τα χελιδόνια να ψαλιδίζουν τον αγέρα, να κελαηδούν πάνω στα σύρματα του ηλεκτρισμού να γεννήσουν στη φωλίτσα της βεράντας μας; Έχουμε χειμώνα βαρύ ακόμα και το ψαλίδι δύσκολα θα κλείσει για να κόψει καινούργια φορέματα.
Ν΄ ανοίξουμε τις ντουλάπες και τις αποθήκες μας, έχουμε πολλά στοιβαγμένα που θα ζεστάνουν τους παγωμένους του χειμώνα. Έτσι σιγά-σιγά θα έρθει και η άνοιξη μαζί με την καταιγίδα της αντίδρασης των πεινασμένων στα λαθεμένα σχέδια του φόβου της ανοιχτής ψαλίδας.