Γράφει ο Σταύρος ΛυγερόςΤα γεγονότα μιλάνε από μόνα τους. Τα ελληνοτουρκικά εισέρχονται σε τροχιά διμερούς διαπραγμάτευσης. Την πρώτη κίνηση έκανε ο Γ. Παπανδρέου με την επίσκεψή του στην Κωνσταντινούπολη. Τη σκυτάλη πήρε ο Τ. Ερντογάν με την επιστολή του, η οποία προτείνει κάποιες ορίζουσες γι’ αυτήν τη διαπραγμάτευση. Ακολουθεί η επίσκεψη Νταβούτογλου στην Αθήνα, η οποία και θα προετοιμάσει την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού.
Το σκηνικό, λοιπόν, έχει ήδη στηθεί. Αξιόπιστες πηγές υποστηρίζουν ότι η προετοιμασία του εδάφους είχε αρχίσει παρασκηνιακά πριν από τις εκλογές και μάλιστα με τη συμμετοχή της αμερικανικής διπλωματίας. Η Ουάσιγκτον θεωρεί μεγάλη ευκαιρία το γεγονός ότι στην ηγεσία των δύο χωρών είναι ο Γ. Παπανδρέου και ο Τ. Ερντογάν. Γι’ αυτό και τους παροτρύνει να προχωρήσουν γρήγορα, όσο ακόμα η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ διατηρεί μεγάλο απόθεμα πολιτικού κεφαλαίου.
Βρισκόμαστε ενώπιον μιας διαδικασίας, η οποία –σύμφωνα με πληροφορίες– θα είναι πυκνή και ταχύρρυθμη. Αυτή τη στιγμή κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την έκβαση. Το σίγουρο είναι η πολιτική βούληση των δύο κυβερνήσεων να διαπραγματευθούν εφ’ όλης της ύλης και σε υψηλό επίπεδο. Εάν η κυβέρνηση Παπανδρέου διαπραγματευθεί όλα τα προβλήματα στο Αιγαίο, ουσιαστικά θα διαπραγματευθεί και τις τουρκικές διεκδικήσεις με κορυφαία τη διεκδίκηση ελληνικών εδαφών (θεωρία «γκρίζων ζωνών»). Και μόνο το γεγονός αυτό θα ..........
αποτελέσει επιτυχία της Αγκυρας, αφού η επίσημη πια διαπραγμάτευση μετατρέπει μία μονομερή διεκδίκηση σε πολιτικά νομιμοποιημένη διμερή διαφορά.
Η Τουρκία θα ωφεληθεί και σ’ άλλο επίπεδο. Οπως είναι γνωστό, τον Δεκέμβριο θα κριθεί η ενταξιακή πορεία της. Η άρνησή της να εφαρμόσει το πρωτόκολλο τελωνειακής σύνδεσής της με την Κυπριακή Δημοκρατία απειλεί τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της. Σ’ αυτό το κλίμα, θα είναι πολύτιμο επιχείρημα της Αγκυρας η διπλωματική κινητικότητα στα ελληνοτουρκικά και η εικόνα μιας χώρας, που διαπραγματεύεται εποικοδομητικά. Με άλλα λόγια, θα κερδίσει «μ’ ένα σμπάρο δύο τρυγόνια».
Ο Γ. Παπανδρέου είναι συνεπής. Ως υπουργός Εξωτερικών είχε κινηθεί προς την ίδια κατεύθυνση. Η «διπλωματία ανοικτού πεδίου», που ακολουθεί, είναι γενικά θετική, αλλά όχι αυτοσκοπός. Δικαιώνεται μόνο εάν υπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Η θετική ατμόσφαιρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι χρήσιμη, αλλά δεν αρκεί για να παράξει αποτελέσματα συμβατά με τις διεθνείς συνθήκες και το διεθνές δίκαιο.
Υπενθυμίζουμε ότι οι τουρκικές προκλήσεις παραμένουν αμείωτες. Το πρόβλημα με την ελληνοτουρκική διένεξη, άλλωστε, δεν είναι αυτά καθ’ αυτά τα επιμέρους ζητήματα. Είναι το υπόβαθρό τους, ο τουρκικός αναθεωρητισμός - επεκτατισμός. Γι’ αυτό και οι προσπάθειες όλων των ελληνικών κυβερνήσεων να βρουν λύσεις ναυάγησαν πάντα στο γεγονός ότι οι Τούρκοι ζητούν τόσα πολλά, που μέχρι τώρα καμιά κυβέρνηση δεν δέχθηκε να δώσει. Ελπίζουμε ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν θα αποτελέσει εξαίρεση. Είναι χρήσιμο να διερευνηθούν συγκεκριμένα οι προθέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν, αλλά όχι όμως κατά τρόπο που να προκαλέσει βλάβη στα εθνικά συμφέροντα.
Σταύρος Λυγερός