Γράφει ο Τριαντάφυλλος Καρατράντος
Μεταρρυθμίσεις ακούμε και μεταρρυθμίσεις δεν βλέπουμε. Στην Ελλάδα όταν μιλάμε για μεταρρυθμίσεις ουσιαστικά κάνουμε λόγο για εμπλοκές και παθογένειες, δεν μιλάμε για μία εξελικτική διαδικασία προώθησης καινοτόμων διαρθρωτικών λύσεων, αλλά για δειλές κλεφταρματολιές προσπάθειες, ασύνταχτα και πρόσκαιρα γιουρούσια, σε ένα υπερτροφικό γραφειοκρατικό κράτος, ένα κράτος με παγιωμένες δομές μη λειτουργίας.
Ποιες είναι οι παθογένειες που αναγνωρίζουμε; Πρώτη και βασική, η κομματική αντίληψη του κράτους. Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες σκοντάφτουν στο κομματικό συμφέρον, στο άβατο των κομματικών κεκτημένων και παρακαταθηκών. Στα οργανωμένα συμφέροντα που προωθούνται μέσα από τις κομματικές συλλογικότητες και διεισδύουν με αυτό τον τρόπο στο κράτος.
Βέβαια στην Ελλάδα παρατηρούμε και το ακριβώς αντίθετο φαινόμενο, τον κρατικισμό του κόμματος. Σε αυτή την περίπτωση η δομή του πελατειακού εναγκαλισμού μπορεί να έχει αμφίδρομη λογική, το κράτος διεισδύει στο κόμμα και το κρατικοποιεί, αλλά το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, το κομματικό συμφέρον-κεκτημένο ταυτίζεται με την κομματική λειτουργία.
Σε αυτό ακριβώς το σημείο βρίσκεται το μεταίχμιο με τη δεύτερη παθογένεια, την κυκλικότητα του εκλογικού κύκλου. Στόχος είναι η πολιτική επικράτηση έναντι του αντιπάλου, μία επιλογή που θεοποιεί το μη ..........
πολιτικό κόστος και δαιμονοποιεί τις ρήξεις, τη λογική των μεταρρυθμίσεων που μπορούν να κοστίσουν.
Οι παθογένειες, δομικές ή πρόσκαιρες, έχουν την τάση να διογκώνονται και να κακοφορμίζουν σε ένα ασταθές και μη υγιές περιβάλλον, σε ένα πολιτικό περιβάλλον με έντονα τα στοιχεία της αβεβαιότητας και της αποτυχίας παραγωγής πολιτικών, σε ένα περιβάλλον με έλλειμμα εμπιστοσύνης και νομιμοποίησης, οι μεταρρυθμίσεις στομώνουν.
Το μεγάλο ζήτημα είναι ότι το πρόβλημα, το έλλειμμα εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας, το έχει ο ίδιος ο μεταρρυθμιστής, το πολιτικό σύστημα, οι πολιτικές elites. Το έλλειμμα αυτό δημιουργεί μεγαλύτερες εμπλοκές στο δυνητικό των μεταρρυθμιστικών επιλογών.
Πως μπορεί λοιπόν να απεμπλακεί η διαδικασία; Πρέπει πάνω από όλα να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στον μεταρρυθμιστή, να αποκατασταθεί η θέση των πολιτικών κομμάτων στην κοινωνία. Ουσιαστικά, μιλάμε για μία διαδικασία επανίδρυσης, φυγής από το μεταπολιτευτικό λίμνασμα προταγμάτων και ιδεών.
Εάν γίνει το πρώτο βήμα, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, ακολουθεί η διάταξη της agenda, η προώθηση των ήπιων-θεσμικών μεταρρυθμίσεων. Μόνο όταν αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στους θεσμούς θα μπορέσουμε να μιλήσουμε για μεταρρυθμίσεις.
Η αβεβαιότητα, η διεκδίκηση της αυτοδυναμίας, η αδυναμία συνεννόησης των κομμάτων, οδηγούν σε εμπλοκές, σε ναρκοθέτηση των μεταρρυθμίσεων.