Γράφει η Ρόδι(επειδή μυστήρια μας περιβάλλουν)
Βοηδρομιών (Σεπτέμβριος , ο μήνας των Μεγάλων Ελευσινίων Μυστηρίων )
Η Ελευσίνα, αρχαίος Αττικός Δήμος, ήταν ονομαστή για το Ιερό της Δήμητρας και για τα Ελευσίνια μυστήρια , που τελού-νταν προς τιμή της θεάς Δήμητρας και της Κόρης της, Περσε-φόνης .Το όνομα Ελευσίς προέρχεται είτε από τον βασιλιά Ε-λευσίνιο είτε από την 'Ελευση εκεί της Δήμητρας .
Ο ΜΥΘΟΣ.
Η αρπαγή της Περσεφόνης στον 'Αδη , είναι από τους πιο ω-ραίους μύθους της Αρχαίας Ελλάδας και αποτελεί τον μυθολο-γικό - θεολογικό άξονα των Ελευσινίων μυστηρίων .
Η Κόρη του Δία και της Θεάς Δήμητρας , η Περσεφόνη, έπαιζε με τις..... κόρες του Ωκεανού , σε όμορφο λειβάδι, μέσα την ευω-διά των ρόδων, του ίου , του κρόκου, της ίριδας , του υακίνθου και σκύβοντας να κόψει ένα νάρκισσο, ανοίγει η γη και ο θεός του 'Αδη, ο Πλούτωνας,αδελφός του Δία,με το χρυσό του άρμα αρπάζει την Κόρη και την μεταφέρει στον σκοτεινό του βασίλειο, στον Κάτω κόσμο. Στο άκουσμα της κραυγής της Κόρης της, η Δήμητρα κατέβηκε από τον 'Ολυμπο και άρχισε την περιπλά-νηση , αναζητώντας την κόρη της εννέα μερόνυκτα .Φθάνει στην Ελευσίνα , ως σεβάσμια γερόντισσα , ξεκουράζεται στην Αγέλαστο πέτρα ,και φιλοξενείται στο παλάτι του βασιλιά Κε-λεού και Μετάνειρας . Στην συνέχεια , αφού έχει αποκαλύψει στους ανθρώπους την θεϊκή της φύση , κλείεται στο Ιερό , που της αφιερώθηκε.
Εκεί συνδιαλέγεται με τους Ολύμπιους Θεούς την υπό όρους επιστροφή της Περσεφόνης. Ο Πλούτωνας επιτρέπει στην Περσεφόνη να επιστρέψει στην γη, αφού πρώτα της δίνει να φάει ένα σπυρί από ρόδι.Η κόρη οδηγείται στον 'Ανω κόσμο κοντά στην Μητέρα της , τότε λουλουδίζει η γη , τα πουλιά ζευ-γαρώνουν και τραγουδούν , η Αφροδίτη τρέχει να προφτάσει ανθρώπους βιαστικούς και μια ζέστα ζωής ανεβαίνει παντού. Πόσο λίγο όμως κρατάει η ευτυχία ! Η Κόρη τρώγοντας το ρόδι δέθηκε με τα δεσμά του γάμου και του Κάτω κόσμου .Η Δήμη-τρα συμβιβάσθηκε να μένει η κόρη της για λίγο στον 'Αδη, κο-ντά στον άνδρα της , και τον πολύ καιρό πάνω στην Γη μαζί Της . Οταν η Κόρη είναι στον Κάτω κόσμο και η Θεά μητέρα της είναι λυπημένη , μαραίνεται και κρυώνει η Γη . Το ίδιο συμβαί-νει σε κάθε γύρισμα του χρόνου , ασταμάτητα κι αιώνια. Ομως η Θεά Δήμητρα ,πριν ανέβει στον 'Ολυμπο, δεν ξέχασε τους Ε-λευσινιώτες , που την δέχθηκαν , όταν ήταν λυπημένη, τους καλεί να την τιμούν και να την λατρεύουν , τελούντες τα Ιερά της Μυστήρια .
Πέρα από το μύθο
Η Δήμητρα και η Περσεφόνη ήταν κατ΄εξοχήν θεότητες του σι-ταριού και οι μυστικές τελετές στην Ελευσίνα απέβλεπαν στην εξασφάλιση της καρποφορίας του σιταριού .Το σιτάρι σκεπάζε-ται με χώμα κατά την σπορά και πεθαίνει ,για να αναστηθεί πλουσιώτερο με την μορφή σταχυού.Με την ιστορία του σιτα-ριού ερμήνευσε ο άνθρωπος το μυστήριο της ζωής και του θανάτου, και πλούτισε με διδασκαλίες την μεταθανάτια μοίρα του. Ετσι τα Ελευσίνια ξέφυγαν από τον κύκλο της α-πλής αγροτικής γιορτής και επέζησαν ως παρήγορη για τον άν-θρωπο αποκάλυψη . Η ζωντανή θρησκευτικότης στην Ελλάδα δεν μπορούσε να ικανοποιηθεί από την επίσημη θρησκεία , που είχε πομπώδη κι επιδεικτικό χαρακτήρα (μεγαλοπρεπείς ναοί ,πομπώδεις εορτές π.χ Παναθήναια) ,που κατέπνιγε τον αυθορμητισμό και την θερμότητα της λατρείας. Ετσι πολλοί άρ-χισαν να αναζητούν αφθονώτερη θρησκευτική συγκίνηση .Οι τύραννοι, επιδιώκοντες την συμπάθεια του λαού, ευνόησαν την λαϊκή θρησκευτική ζωή και εισήγαγαν τις λατρείες των αγροτι-κών κοινοτήτων στις πόλεις . Την αγροτική λατρεία της Δήμη-τρας στην Ελευσίνα επισημοποίησε ο τύραννος Πεισίστρατος .
Τα Ελευσίνια μυστήρια γιορτάζονταν μια φορά τον χρόνο. Δι-ακρίνονταν σε Μικρά και Μεγάλα. Τα Μικρά τα τελούσαν τον μήνα Ανθεστηριώνα (Φεβρουάριο) και τα Μεγάλα τον μήνα Βο-ηδρομιώνα (Σεπτέμβριο).
Τα Μικρά Μυστήρια ήταν προπαρασκευαστικά των Μεγάλων .
Σ' αυτά γινόταν η πρώτη μύηση κι έπρεπε να περάσει ένας χρόνος τέλειας ζωής για να εισαχθούν οι μυημένοι στα Μεγάλα μυστήρια .Στα μυστήρια αυτά δίνονταν στους μυημένους διά-φορες συμβουλές και οδηγίες, σχετικές με τον τρόπο ζωής τους και ακολουθούσαν πράξεις, που είχαν σκοπό να αποκαθάρουν και να εξαγνίσουν τον μυημένο, ώστε να τον καταστήσουν ικα-νό για τα Μεγάλα Μυστήρια .Οι μυούμενοι έκαναν θυσίες , μπά-νιο στην θάλασσα ή στον Ιλισό ποταμό , έδιναν κρυφούς όρ-κους , μάθαιναν ό,τι χρειαζόταν για τα Μεγάλα Μυστήρια .Ο μυούμενος στα Μικρά Μυστήρια ονομαζόταν Μύστης .
Τα Μεγάλα Μυστήρια .
Τα Μεγάλα Μυστήρια άρχιζαν στις 14 του Βοηδρομιώ-να(Σεπτεμβρίου) και διαρκούσαν εννέα μέρες με την εξής σει-ρά : Την Π ρ ώ τ η μέρα Μεταφέρονταν τα Ιερά σύμβολα από την Ελευσίνα στην Αθήνα, μέσω της Ιεράς οδού ,στο Ελευσίνιο της Ακρόπολης.
Την Δ ε ύ τ ε ρ η μέρα, που λεγόταν ά λ α δ ε μ ύ σ τ α ι. Οι μύστες πήγαιναν στις ακτές του Φαλήρου κι έκαναν λουτρό
Την Τ ρ ί τ η μέρα, οι μυημένοι έκαναν θυσίες και νήστευαν . Ετρωγαν μόνο παστέλια . Η νηστεία αποτελούσε το ουσιωδέ-στερο μέρος αυτής τελετής .
Την Τ έ τ α ρ τ η μέρα ,γυναίκες , με αστραφτερά πέπλα ,
κρατώντας στα χέρια τους πανέρια με ρόδια και παπαρούνες ,
τα περιέφεραν σε πομπή μέσα σε άμαξα , που την έσερναν βό-δια. Οι γυναίκες αυτές , για επτά μέρες, ξεχνούσαν την Αφροδί-τη και τις ηδονές ....
Τ ην Π έ μ π τ η μέρα , οι μύστες οδηγούνταν από τον δαδού-χο , κρατώντας λαμπάδες , στο Ιερό της Δήμητρας , όπου δια-νυκτέρευαν .
Την Ε κ τ η μέρα μεταφερόταν με ύμνους και ωδές από τον Κεραμεικό το άγαλμα του μυστικού 'Ιακχου , στεφανωμένου με μυρσίνη . Η πομπή ήταν μεγαλοπρεπής , έπαιρνε μέρος χιλιά-δες λαού και η διαδρομή ήταν όμοια με αυτή , που ακολουθού-με σήμερα να πάμε στην Ελευσίνα. 'Οταν οι μύστες έφθαναν στον Αθηναϊκό Κηφισό , τους υποδέχονταν οι Ελευσίνιοι με σκώμματα ( τα οποία ονομάζονταν γ ε φ υ ρ ι σ μ ο ί ).'Οταν η πομπή έφθανε στην Ελευσίνα , τα ιερά παραδίνονταν στο Τελεστήριο , οι μύστες καθαρίζονταν με νερό από το Καλλίχο-ρο φρέαρ και πήγαιναν να διανυκτερεύσουν στο Τελεστήρι-ο.Εδώ συναντάμε δυσκολίες στην κατανόηση της υπόλοιπης τελετουργίας , οι μύστες, όπως είπαμε, κράτησαν, επί αιώνες, καλά κρυμμένο το μυστικό τους .... Η νύκτα έχει προχωρήσει αρκετά, .οι μύστες , με επικεφαλής τον μυσταγωγό τους, έχουν πιάσει τις βαθμίδες ολόγυρα στο εσωτερικό του Τελεστηρίου, θα σταθούν όρθιοι μέχρι το πρωί. Μέσα στο Τελεστήριο βρί-σκεται το Ιερατείο σε πυρετώδη δραστηριότα,την απόλυτη ησυ-χία σχίζει η βροντερή φωνή του Ιεροκήρυκα . Διατάζει απόλυτη σιωπή .Χιλιάδες καρδιές χτυπούν.Είναι αδύνατο να ξέρουμε τι ακριβώς γινότανε σε τούτο το θεόκλειστο τετράγωνο οικοδόμη-μα από υπεύθυνο στόμα, αυτό που κάπως διαγράφεται είναι ότι μέσα στο Τελεστήριο γινόταν αναπαράσταση σκηνών από τον μύθο της Δήμητρας και της Κόρης ,αυτά είναι τα ,<<δρώμενα>>, ίσως υπήρχαν και τα <<λεγόμενα>>.Ο Ιεροφά-ντης απαγγέλει απόρρητες ευχές , δεν χρειάζεται να τις κατα-λαβαίνουν οι μύστες , φθάνει να τις καταλαβαίνει η Θεά. Το φώς αρχίζει να φέγγει ξανά , οι καρδιές ξανακτυπούν, δυσκο-λεύουν οι αναπνοές .Χαρούμενοι κτύποι αγγέλουν ότι μεταξύ των Θεών κατορθώθηκε συμβιβασμός ,η Κόρη θα ξανάρθει και θα φέρει μαζί της ανανεωμένη ζωή και καρποφορία. Ο Τριπτό-λεμος με φτερωτό άρμα , ξεκινάει να διδάξει τους ανθρώπους την καλλιέργεια του σταριού . Θα πραγματοποιήσει το πιο φι-λάνθρωπο και εκπολιτιστικό ταξίδι στον κόσμο.Θα βεβαιώσει τους ανθρώπους , ότι τώρα πιά, μπορούν να στέκονται σ' ένα τόπο , να οργανώνουν Κοινωνίες , να παράγουν πολιτισμό .
Την Ε β δ ο μ η μέρα οι μύστες γύριζαν στην Αθήνα με χα-ριεντισμούς και σκώμματα .
Την ΄'Ο γ δ ο η μέρα γίνονταν τα Επιδαύρια , μια τελετή για κείνους, που είχαν καθυστερήσει , όπως ο Ασκληπιός όταν ήλ-θε από την Επίδαυρο στην Αθήνα , έφθασε μόλις την όγδοη μέρα.
Η Ε ν α τ η και τελευταία μέρα,που λεγόταν "π λ η μ ο χ ό- αι".Τη μέρα αυτή γέμιζαν δύο αγγεία " πλημοχόες" με νερό και κρασί και το έχυναν ένα προς ανατολή και το άλλο προς την δύση λέγοντας μυστικά λόγια . Οι μυούμενοι γίνονται καλλίτεροι άνθρωποι,τελειότεροι, ενάρετοι με αποτέλεσμα να βρούν μετα-θανάτια καλή διάθεση στον Αδη. Τα Ελευσίνια Μυστήρια είναι το ευγενέστερο και λεπτότερο άνθος της Ελληνικής λαϊκής θρη-σκείας .Απελάμβανον στην Ελληνική και Λατινική αρχαιότητα ιδιαίτερου σεβασμού.Ο Ισοκράτης στον Πανηγυρικό του μιλάει για δύο μεγάλα δώρα , που χάρισε η Δήμητρα στους Αθηναί-ους, στο σιτάρι, για να μην ζούν σαν άγρια θηρία και τα Μυστή-ρια , απ΄ όπου παίρνουν ελπίδες για την ζωή και την αιωνιότητα
Στα ιστορικά χρόνια οι μυούμενοι έπιναν την δέκατη ημέρα τον κυκεώνα , σύμβολο γλυκύτητας και ισορροπίας , που διαδεχό-ταν την ταραχή της μύησης.Ο κυκεών ήταν παχύρρευστο ποτό από νερό κι αλεύρι , στο οποίο προσέθεταν άγρια μέντα .Λείψανα των Ελευσινίων Μυστηρίων σώζονται ακόμη και σή-μερα και παρουσιάζουν λαογραφικό ενδιαφέρον,παράδειγμα το ρόδι, που χρησιμοποιείται στους αρραβώνες , στον γάμο, στην γέννηση, στην πρωτοχρονιά, στην σπορά, στην καθέλκυση πλοίων , στα κόλλυβα. Η άσπρο-κόκκινη στριφτή κλωστή , την οποία οι μανάδες δένουν σαν βραχιόλι γύρω στο χέρι του παι-διού, την πρώτη του Μάρτη , για να μην τα μαυρίσει ο ήλιος , είναι η κρόκη, που έδεναν στο χέρι και το πόδι τους οι μύστες, για άγνωστους σε μάς λόγους .
Τα Ελευσίνια μυστήρια έπαψαν να λειτουργούν την εποχή του Αυτοκράτορα Βυζαντίου Ιουστινιανού(569 μχ).