Τὰ δάκρυα ποὺ στὰ μάτια μαςθὰ δεῖτε ν᾿ ἀναβρύζουν
ποτὲ μὴν τὰ πιστέψετε
ἀπελπισιᾶς σημάδια.
Ὑπόσχεση εἶναι μοναχὰ
γι᾿ Ἀγώνα ὑπόσχεση».
Mπορεί η αλήθεια νάν’ θνητή, το ψέμα αθάνατο;» «Έτσι δείχνουν όλα». «Πού είδες, η αδικία να μη ξεμασκαρεύεται χρόνους και καιρούς;». «Eδώ». «Mα ξέρεις κάποιον που η βία να του ‘χει φέρει τύχη;» «Kαι ποιος δεν ξέρει;» «Tότε ποιος μπορεί, σ’ έναν τέτοιο κόσμο, να τσακίσει τον τύραννο;». «Eσύ». ΜΠ. ΜΡΕΧΤ
ο Αλέκος Παναγούλης μοιάζει να έχει ξεχαστεί. Πολλοί ίσως από τους πολύ νεώτερους να μην ξέρουν καν πως τον Αύγουστο του 1968 προσπάθησε να δολοφονήσει τον δικτάτορα Παπαδόπουλο, συνελλήφθη, βασανίστηκε απάνθρωπα και καταδικάστηκε δις σε θάνατο. Παρέμεινε στις φυλακές για πέντε χρόνια κάτω απο απάνθρωπες συνθήκες κρατώντας μια αξιοπρεπή και αγωνιστική στάση, αυτή που του είχαν κληρονομήσει αν θέλετε οι αγωνιστές μιας άλλης γενιάς.Αυτά είναι τα λίγα που ξέρω να πω για τον Παναγούλη και ίσως πράγματι να είναι λίγα.
Αντί προλόγου
ΘΕΛΩ
Θέλω να προσευχηθώμε την ίδια δύναμη που θέλω να βλαστημήσω
Θέλω να τιμωρήσωμε την ίδια δύναμη που θέλω να συγχωρήσω
Θέλω να προσφέρωμε την ίδια δύναμη πού ’θελα στο ξεκινήμα
Θέλω να νικήσωαφού δεν μπορώ να νικηθώ
33 χρόνια μετά ...
Μέρος Ι
Έχουν περάσει τριαντατρία χρόνια από την τραγική Πρωτομαγιά του 1976, και ο Αλέκος Παναγούλης έχει ξεχαστεί…
Η ελληνική κοινωνία, το ......
ελληνικό κράτος ακόμα και τώρα, 41 χρόνια μετά την ηρωική απόπειρα της τυραννοκτονίας, τον φοβάται και δεν του συγχωρεί το γεγονός ότι παρέα με τους λίγους συντρόφους του, προσπάθησε να πετύχει το ακατόρθωτο: Να δολοφονήσει τον τύραννο και να επανέλθει με το λιγότερο δυνατό κόστος η Δημοκρατία….
O Παναγούλης ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον καιρό του, πολύ μεγαλύτερος από τα δικά μας μέτρα και σταθμά, πολύ μεγαλύτερος από τις ανάγκες και προσδοκίες μιας γενιάς που πέρασε και πάει. Για αυτό και τον τυλίγουμε με την αμηχανία μας, για αυτό και τον παραδίνουμε στη σιωπή. Τον εξωθούμε στο περιθώριο γιατί δεν τον αντέχουμε, τον διώχνουμε από μέσα μας γιατί δειλιάζουμε να τον συλλογιστούμε. Τον εξωθούμε στην μοναξιά. Μια μοναξιά όμοια με εκείνη των αρχαίων ηρώων.
Ο Παναγούλης πέθανε. Άφησε πίσω του πράξεις και ποιήματα. Άφησε πίσω του την λαχτάρα του για αγώνα, για ανθρώπινες κοινωνίες, ανθρώπινες αξίες, ανθρώπινες ευαισθησίες. Για αντίσταση σε κάθε αφέντη, μεγάλο τιμονιέρη, πιστολά πρόεδρο, τεχνοκράτη, ορθολογιστή τραπεζίτη.
Από την Πρωτομαγιά του 1976 πέρασαν τριανταένα χρόνια και οι αξίες για τις οποίες αγωνίστηκε ο Παναγούλης πήγαν στην άκρη. Εκλογές γίνονται τακτικά - ωστόσο οι Αμερικάνοι βομβαρδίζουν όποια χώρα και πόλη επιθυμούν. Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι - μα οι άνθρωποι της Δύσης πλουτίζουν πάνω στην πείνα των υπολοίπων ίσων συνανθρώπων τους. Οι πρώτοι νεκροί δεν πήραν ποτέ απάντηση με ενότητα και αγώνα.
Στα ελληνικά σχολικά βιβλία δεν θα διαβάσεις ούτε ένα από τα ποιήματα του. Τα ποιήματα του πια τα βρίσκεις σε ελάχιστα βιβλιοπωλεία. Η ελληνική πολιτεία τον φοβάται και επιδεικτικά τον αγνοεί .
Πολλοί απορούν - μα γιατί τούτες οι παραλήψεις; Μην ξεγελιόμαστε - δεν είναι παραλήψεις:
Ο Παναγούλης ενοχλεί όπως ενοχλούσε πάντα
Ο Παναγούλης ενοχλεί - ως μνήμη, ως ανθρώπινο σήμα, ως πολιτικό αίτημα. Ναι, ο Παναγούλης ενοχλεί και θα ενοχλεί για πάντα τους Μεγάλους Αδελφούς, τους Μεγάλους Αρχηγούς κι όλους τους ρουφιάνους τους, όσους λογαριάζουν τους ανθρώπους για υπηκόους, για σκλάβους, για υποτελείς, για καύσιμη ύλη στη μεγάλη μηχανή της Ιστορίας.
Ο Παναγούλης ενοχλεί γιατί δεν σκεπάζεται από τα ψέματά τους, τις δημαγωγίες τους, ενοχλεί γιατί δεν λογάριαζε μήτε το Μπογιάτι, μήτε το Κολοσσαίο, μήτε το Γκουαντανάμο, μήτε τις νυχτερινές περιπόλους των φιλήσυχων μα πάντα αγανακτισμένων πολιτών, μήτε καν το διάλειμμα για τις διαφημίσεις.
Ο Παναγούλης ενοχλεί γιατί δεν ήταν ελέγξιμος, διαπραγματεύσιμος, συζητήσιμος, ανταλλάξιμος, ενοχλεί γιατί δεν φοβότανε τίποτε και κανέναν…
Ο Παναγούλης ενοχλεί γιατί δεν μπορεί να ελεγχθεί, να οριοθετηθεί και να γίνει ηρωικό παρελθόν, γιατί δεν σταματιέται με τίποτε και με κανέναν, γιατί ρέει σαν παράφορο αίμα μέσα στις φλέβες μας, χαλάει την σύμπνοια των ιδεών.
Ο Παναγούλης ενοχλεί γιατί δεν γίνεται πετρωμένο αμίλητο άγαλμα, διαφημιστική αφίσα, σύνθημα μιας ένδοξης πλειοψηφίας.
Ο Παναγούλης ενοχλεί γιατί δεν τελειώνει - γιατί παραμένει και θα παραμείνει πάντα βαθιά ριζωμένος στις καρδιές μας……
33 χρόνια μετά …
Μέρος ΙΙ
Κυκλοφόρησε μια πολύτομη έκδοση με τίτλο «Ιστορία των Ελλήνων», σε πολλές χιλιάδες αντίτυπα, από μεγάλη αριστερή εφημερίδα. Στην πολυτελέστατη αυτή έκδοση και στον τόμο για την σύγχρονη Ελλάδα υπήρχε εκτενής αναφορά στην αντίσταση στα χρόνια της χούντας.
Σε ποιο πράγμα, όμως, δεν υπήρχε εκτενής αναφορά? Μα φυσικά στην απόπειρα τυραννοκτονίας κατά του δικτάτορα Παπαδόπουλου… Και για να είμαστε σαφείς δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ αναφορά στην πράξη του Αλέξανδρου Παναγούλη και των συναγωνιστών του.
Σκεφτείτε το λίγο, αγνοήθηκε η σημαντικότερη πράξη ενεργητικής αντίστασης κατά της χούντας, μια ενέργεια που θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία της σύγχρονης Ελληνικής ιστορίας.
Αλλά και πέρα από προσωπικές εκτιμήσεις, αγνοήθηκε μια αντιστασιακή ενέργεια και μια οργάνωση που έχει την μοναδική καταδίκη σε θάνατο, αυτή του Αλέκου Παναγούλη.
Κινητοποιήθηκε η παγκόσμια κοινή γνώμη, παρενέβη ο Πάπας για να αποτραπεί η εκτέλεση του Αλέκου Παναγούλη και εμείς το «ξεχάσαμε» σαν να ήταν το πιο απλό, το πλέον αμελητέο γεγονός της σύγχρονης ιστορίας.
Θα αναρωτηθείτε προφανώς γιατί αυτή η σιωπή, γιατί αυτή η αδιαφορία, γιατί αυτή η προσπάθεια να ξεχαστεί κάτι τόσο αγνό και σπουδαίο συνάμα, γιατί αυτός ο φόβος?
Μια εύκολη λύση θα ήταν να το αποδώσουμε –ως Έλληνες που είμαστε- σε διεθνή συνωμοσία, σε σιωνιστικό δάκτυλο ή ακόμα και σε υπερατλαντικές πιέσεις.
Εμείς νομίζουμε ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά: Πάνω από όλα ο Αλέκος δεν πουλάει για τα μέσα μαζικής παραπληροφόρησης. Αν είχαμε να πούμε στοιχεία και να δείξουμε φωτογραφίες –γιατί τότε δεν υπήρχαν κινητά να έχουμε βίντεο- με τις ερωτικές του περιπέτειες θα παίζαμε κάθε μέρα πρώτη είδηση.
Αν οι συναγωνιστές του ήταν θαμώνες του Fame Story και όλης γενικά της σαβούρας της ελληνικής τηλεόρασης τότε θα ήταν πολύ εύκολο έστω και από σπόντα να πούνε και δύο λόγια για τον Αλέκο, τώρα να τα πούμε που; Σε ποια εκπομπή; Σε ποιο δημοσιογράφο?
Όμως δεν φτάνει που ο Αλέκος δεν πουλάει, ήθελε ο άνθρωπος να είναι λέφτερος, και όπως είπε ο ποιητής, σκοτώστε τον. Ο Αλέκος Παναγούλης δεν πίστευε σε δόγματα και δοξασίες.
Ενώ έχουμε εμείς τους ήρωές μας, τα δικά μας παιδιά να τιμήσουμε, με τον Αλέκο θα ασχολούμαστε τώρα? Αν ο Αλέκος ήταν στο ΚΚΕ με τόσους Δήμους που ήλεγχε κατά καιρούς, θα βαριόμασταν να βλέπουμε προτομές και δρόμους Αλέκου Παναγούλη και διαδηλώσεις αποτυπώνοντας τη μορφή του σε λάβαρα.
Δεν του έφτανε όμως του Αλέκου που δεν ήταν στο ΚΚΕ, είχε πει τόσες φορές τον Ανδρέα Παπανδρέου προδότη και διασπαστή και τον συνέκρινε ευθέως με τον Μουσολίνι. Όπως καταλαβαίνετε αυτά δεν συγχωρούνται εύκολα. Έτσι αφού χάσαμε τους δύο από τους τρεις, ποιος περιμένατε να τον τιμήσει, η Δεξιά που πάντα πολεμούσε;
Να δούμε λίγο και την ουσία, τι πρότυπο δίνει ο Αλέκος Παναγούλης στην ελληνική νεολαία? Μάλλον όχι το πρότυπο που θέλουν οι κρατούντες. Όλοι αυτοί που κόπτονται και ανησυχούν για την Ελληνική νεολαία την θέλουν στον καναπέ, στην τηλεόραση, στην καφετέρια στο κολωνάκι και αλλού, ντυμένη trendy…
Μα το πρότυπο που δίνει ο Αλέκος Παναγούλης δεν είναι ούτε trendy, ούτε του καναπέ. Είναι ένα πρότυπο αγωνιστικό, επικίνδυνα αγωνιστικό απέναντι σε όλα αυτά που μας πνίγουν γύρω μας.
Το πρότυπο του Αλέξανδρου Παναγούλη είναι ένα πρότυπο Ελευθερίας, για τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των λαών. Δεν είναι ένα πρότυπο αδιαφορίας, όταν δολοφονείται ο λαός του Ιράκ, του Αφγανιστάν, της Παλαιστίνης. Όταν η Κύπρος μας είναι ακόμα σκλαβωμένη από τον Αττίλα.
Όλα αυτά φοβίζουν και τρομάζουν. Σκέφτομαι ότι ακόμα και αν υπήρχαν αναφορές στον Αλέκο Παναγούλη στα σχολικά βιβλία, σήμερα σιγά σιγά οι «προοδευτικοί» δημοσιογράφοι και πολιτικοί θα άρχιζαν τη συζήτηση για την αφαίρεση των αναφορών γιατί πιθανόν προτρέπουν στην τρομοκρατία…
Για μας πάντα θα υπάρχουν τα λόγια του Αλέξανδρου Παναγούλη: Η Ελευθερία περισσότερο από δικαίωμα, είναι ΚΑΘΗΚΟΝ!
Αντί επιλόγου
"Μην αφήνετε τον εαυτό σας να παρασύρεται από τα δόγματα, τις στολές, τις δοξασίες, μην αφήνετε τον εαυτό σας να εξαπατάται από αυτόν που σας κυβερνά, από αυτόν που σας υπόσχεται, από αυτόν που σας φοβίζει, από αυτόν που θέλει να αντικαταστήσει έναν αφέντη μ’ έναν καινούργιο αφέντη, μην είστε κοπάδι, για το Θεό, μην καλύπτεστε πίσω από τα φταιξίματα των άλλων, να αγωνίζεστε, να σκέφτεστε με το μυαλό σας, να θυμάστε ότι ο καθένας είναι κάποιος, ένα πολύτιμο, υπεύθυνο άτομο, δημιουργός του εαυτού του, να το υπερασπίζεστε το εγώ σας, πυρήνα κάθε ελευθερίας, η ελευθερία είναι καθήκον, περισσότερο από δικαίωμα είναι καθήκον.
Ξέρεις κανέναν τρόπο να κάνει κανείς πολιτική χωρίς να μπει στην πολιτική των πολιτικών; Εγώ θέλω να κάνω πολιτική. Η πολιτική για εμένα είναι ένα καθήκον, είναι ένα μέσο για αγώνα. Σε τί ωφελεί να αγωνίζεσαι για την ελευθερία αν όταν υπάρχει λίγη ελευθερία δεν τη χρησιμοποιήσεις για να κάνεις πολιτική; Επιχείρησα να σκοτώσω έναν άνθρωπο για να μπορούμε να κάνουμε πολιτική, έσπειρα πόνο για να μπορούμε να κάνουμε πολιτική, πήγα στη φυλακή και στην εξορία για να μπορούμε να κάνουμε πολιτική: θα έπρεπε ίσως τώρα να αποτραβηχτώ στην ιδιωτική μου ζωή; .
Η επανάσταση δεν υπαγορεύεται. Υπάρχει μία και μόνο δυνατή επανάσταση κι είναι εκείνη που κάνουμε μόνοι μας, εκείνη που ωριμάζει στο κάθε άτομο, που αναπτύσσεται μέσα του αργά, με υπομονή, με ανυποταξία! Η επανάσταση είναι υπομονή, είναι ανυποταξία, δεν είναι βιασύνη, δεν είναι χάος, δεν είναι αυτό που σας διηγούνται οι δημαγωγοί με τη μαγική ράβδο. Μη δίνετε προσοχή σε όποιον σας υπόσχεται θαύματα, μη δίνετε προσοχή σε όποιον αναλαμβάνει να αλλάζει τα πράγματα ώσπου να πεις τρία σαν μάγος. Οι μάγοι δεν υπάρχουν. Τα θαύματα δεν υπάρχουν. Οι αρχηγοί σας κοροϊδεύουν, ηλίθιοι, που είστε συνηθισμένοι να σας σέρνουν όλοι από τη μύτη, να υποκύπτετε. Αυτή η επίφαση της δημοκρατίας μπορεί να σβήσει με ένα φύσημα αν ακολουθήσετε τις φλυαρίες των ψευτοεπαναστατών! Ας την κρατήσουμε σφιχτά τη λίγη αυτή ελευθερία που μας χαρίστηκε με το αίμα της Κύπρου. Χαρισμένη, ναι, και η χαρισμένη ελευθερία δίνει πάντοτε πικρούς καρπούς"
Αλέκος Παναγούλης
Καμένα