Γράφει ο Θάνος ΒερέμηςΣυμπληρώνονται εκατό χρόνια από την είσοδο του 1909 στην ελληνική ιστορία μαζί με όλα τα θαυμαστά γεγονότα που ακολούθησαν. Η υπόμνηση αυτού του annus mirabilis οδηγεί κατευθείαν στην πρώτη παρουσία του Ελευθερίου Βενιζέλου στο προσκήνιο της ελληνικής πολιτικής.
Ενας μοναχικός επιβάτης του πλοίου από την Κρήτη που αποβιβάζεται την 28η Δεκεμβρίου στον Πειραιά. Τον περιμένουν μερικοί αξιωματικοί του Στρατιωτικού Συνδέσμου που τον κάλεσαν για να τους συμβουλέψει.
Η σημερινή πολιτική συγκυρία θυμίζει πολύ την κατάσταση που επικρατούσε στα εσωτερικά αδιέξοδα της χώρας. Τα εξωτερικά προβλήματα ήταν τότε πολύ χειρότερα από τα σημερινά. Ομως η Ελλάδα ήταν τότε μια αδύνατη και φτωχή χώρα που δεν ανήκε σε κανένα μεγάλο συνασπισμό, συμμαχία ή οργανισμό. Η ανακύκλωση του ίδιου μεταχειρισμένου πολιτικού προσωπικού τότε και τώρα, μια Βουλή που δεν είναι αντιπροσωπευτική της ανήσυχης κοινής γνώμης και ένας κλειστός πολιτικός ορίζοντας χωρίς τίποτα το ελπιδοφόρο, τότε και τώρα.
Ο Βενιζέλος έφτασε στην Αθήνα του 1909 σαν την ποτιστική βροχή ύστερα από αρκετά άνυδρα χρόνια. Το έδαφος ήταν έτοιμο γι’ αυτόν. Οπως και στην αυγή του 2009, ο ελληνικός πολιτικός κόσμος του 1909 είχε εξαντλήσει τις δυνατότητές του, και δεν προσέφερε πια δημιουργικούς χειρισμούς στα πολλά προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε η χώρα, εσωτερικά και εξωτερικά.
Ο Βενιζέλος συνδύαζε τα χαρακτηριστικά του επαναστάτη και του αναμορφωτή. Είχε τη μεθοδευμένη σκέψη του μεταρρυθμιστή που όμως ήταν διατεθειμένος να φτάσει ώς την ανατροπή όταν η θέλησή του δεν εισακουόταν. Ο βουλητικός αυτός ηγέτης, αν και προτιμούσε την τέχνη του εφικτού και τη σταδιακή αλλαγή από την επανάσταση, υπήρξε πάντοτε παράφορος υποστηρικτής των θέσεών του και ήταν έτοιμος να φτάσει ώς τα άκρα για να τις φέρει εις πέρας.
Η υποδοχή της Αθήνας στην πρώτη του επίσκεψη, προς το τέλος του 1909, ήταν μοιρασμένη. Υπήρχαν εκείνοι που είχαν ακουμπήσει υπερβολικές ελπίδες στον επαναστάτη του Θέρισου και οι περί τα ανάκτορα που φοβούνταν ακριβώς ότι ο Βενιζέλος θα επαλήθευε τις φήμες που τον ήθελαν αντιμοναρχικό.
Ο Βενιζέλος εδραίωσε τη φήμη του ως επαναστάτης χωρίς να αποξενωθεί από τον θρόνο. Αρνήθηκε συγχρόνως να αναλάβει τον ρόλο του δικτάτορα που του προσέφεραν ή έστω και του πρωθυπουργού. Επέμενε μάλιστα να φύγει το γρηγορότερο για την Κρήτη γιατί τα γεγονότα τον καλούσαν εκεί. Είχε ήδη γίνει ο παράκλητος του Στρατιωτικού Συνδέσμου και μόνο πιεζόμενος προσέφερε τη συμβουλή του, να αντικατασταθεί δηλαδή ο πρωθυπουργός Κυριακούλης Μαυρομιχάλης με τον Στέφανο Δραγούμη και να συγκληθεί Εθνοσυνέλευση «Αναθεωρητική» του Συντάγματος. Τέλος, παρότρυνε τους στρατιωτικούς να επιστρέψουν στους στρατώνες αφού ολοκληρώσουν τα παραπάνω. Οι στρατιωτικοί δέχτηκαν με προθυμία όλες τις προτάσεις του και τον έπεισαν να αναλάβει ο ίδιος τις διαπραγματεύσεις με τους πολιτικούς για τη σύγκληση Αναθεωρητικής Εθνοσυνέλευσης.
Οι συζητήσεις με τους πολιτικούς δεν ήταν χωρίς δυσκολίες και παλινωδίες. Ο όρος σύγκλησης Αναθεωρητικής σε συνδυασμό με τη διάλυση του Στρατιωτικού Συνδέσμου προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις ανάμεσα στα ακραία στελέχη, ώστε να υπονομεύεται η αξιοπιστία του Βενιζέλου έναντι των συνομιλητών του ως επίσημου εκπροσώπου του Σ.Σ.. Η επιμονή ωστόσο του Κρητικού ηγέτη ως προς την Αναθεωρητική εξασφάλισε την ομογνωμία των Δ. Ράλλη και Γ. Θεοτόκη, αλλά και τη συγκατάθεση του Γεωργίου. Η Σύγκληση Βουλής εξουσιοδοτημένης να προβεί στην αναθεώρηση των μη θεμελιωδών άρθρων του Συντάγματος, η εντολή σε νέα κυβέρνηση (Δραγούμη) να εισαγάγει στη Βουλή τη σχετική πρόταση και η διάλυση του Σ.Σ., υπήρξαν τα σημεία που εξασφάλισε ο Βενιζέλος στο δύσκολο διαπραγματευτικό του έργο. Ολα αυτά επικυρώθηκαν στο Συμβούλιο του Στέμματος στις 6 Ιανουαρίου 1910. Στις 22 του ίδιου μήνα ο Βενιζέλος επέστρεψε στην Κρήτη καθιερωμένη πια προσωπικότητα του ελληνικού πολιτικού βίου.
Μπροστά του είχε τις δύο εκλογές του 1910, τη μεταρρυθμιστική (Αναθεωρητική) κυβέρνηση του 1911, τις θριαμβευτικές εκλογές του 1912 και τους νικηφόρους βαλκανικούς πολέμους. Ολα αυτά πραγματοποιήθηκαν με το λαμπρότερο προσωπικό που γνώρισε ποτέ ο δημόσιος βίος της Ελλάδος. Με λίγες εξαιρέσεις πλέον, το πολιτικό δυναμικό που στελεχώνει τα κόμματα τώρα ούτε δυναμικό είναι, ούτε καν επαρκές. Πώς ελπίζουν οι πολιτικοί αρχηγοί να οδηγήσουν το σκάφος της Ελλάδας μέσα από την παγκόσμια κακοκαιρία; Η κατάσταση στα πολιτικά μας κόμματα παραπέμπει στη μετριότητα που επικρατούσε πριν από το 1909. Θα γίνει ξανά κάποιο θαύμα;
Θάνος Βερέμης